.jpg)
Τριακοσιοστή επέτειος της Ιεράς Μονής Προφήτου Ηλιού Θήρας
Ἡ Ἱερά Μονή Προφήτου Ἠλιοὺ Θήρας φέτος ἐπί τῇ τριακοσιο(300)στῇ ἐπετείῳ ἀπό τῆς ἀνιδρύσεώς της (1711-2011), διοργάνωσε τὴν 17ην και 18ην Ἰουλίου ἐ.ἔ. διήμερο, ἐπιστημονικό συνέδριο πρὸς τιμήν τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ τοῦ Θεσβίτου, μέ θέμα: «Προφήτης Ἠλίας: ὁ ζηλωτής ὑποφήτης τοῦ Θεοῦ». Στὸ συνέδριο συμμετεῖχαν καθηγητές Πανεπιστημίου καὶ ἐπιστήμονες ποικίλων εἰδικοτήτων. Στὴν ἐπιστημονικὴ καί ὀργανωτική ἐπιτροπή τοῦ συνεδρίου προήδρευσε ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θήρας, Ἀμοργοῦ καί Νήσων κ.κ. Ἐπιφάνιος καί ἀπαρτιζόταν ἀπὸ τὸν Πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη κ. Δαμασκηνό Γαβαλᾶ, Καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Προφήτου Ἠλιοὺ Θήρας, τὸν ἐλλογιμώτατο κύριο Νικόλαο Ὀλυμπίου, Καθηγητή καί Πρόεδρο τοῦ Τμήματος Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν καί τόν ἐλλογιμώτατο κύριο Παναγιώτη Φραγκᾶκο, θεολόγο - γραμματέα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς.
Τήν Κυριακή 17/7/2011 τελέστηκε Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία στόν Καθεδρικό Ναό τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Σωτῆρος στά Φηρά Θήρας, ἱερουργοῦντος τοῦ Σεβασμιώτατου Μητροπολίτου Θήρας, Ἀμοργοῦ καί νήσων κ. κ. Ἐπιφανίου.
Τήν Κυριακή 17/7/2011 τελέστηκε Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία στόν Καθεδρικό Ναό τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Σωτῆρος στά Φηρά Θήρας, ἱερουργοῦντος τοῦ Σεβασμιώτατου Μητροπολίτου Θήρας, Ἀμοργοῦ καί νήσων κ. κ. Ἐπιφανίου.
Ἐν συνεχείᾳ, στὴν Χριστιανική Ἐστία τῆς Μητροπόλεως, κηρύχθηκε ἡ ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου. Ἀναγνώσθηκε ὁ χαιρετισμός τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ὁ ὁποῖος ἀναφερόμενος στὴν Ἱερά Μονή ἐπισημαίνει ὅτι «καθ’ ὅλη τὴν διάρκεια τῶν τριακοσίων χρόνων ἀπό τῆς ἱδρύσεώς της ἀποτελεῖ λίκνο τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τήν εὐλογημένην νῆσον τῆς Θήρας καί εἰς τὴν εὐρύτερον περιοχήν».
Ὡσαύτως χαιρετισμό ἀπήυθυνε ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμος, ὁ ὁποῖος χαρακτηριστικά ἀνέφερε πώς «…τό θέμα τοῦ συνεδρίου ὡς ἱστορικό, βιβλικό καί θεολογικό ἔχει πολλά νά πεῖ στή σημερινή συγκυρία…» καί πὼς «χρειαζόμαστε τίς προφητικές φωνές, ἁγίους ἀνθρώπους ποὺ θὰ ξυπνήσουν τίς συνειδήσεις, θὰ δώσουν τήν αἴσθηση τῆς φωνῆς καί παρουσίας του Θεοῡ, θά μεταγγίσουν θεῖο ζῆλο στοὺς Χριστιανοὺς, ὅπως ὁ Προφήτης Ἠλίας ὁ Θεσβίτης».
Μέ κατάλληλο χαιρετισμό εὐλόγησε τίς ἐργασίες τοῦ συνεδρίου ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καί πάσης Ἀλβανίας κ.κ. Ἀναστάσιος, ὁ ὁποῖος τόνισε «...τό ἱερόν τοῦτο σέμνωμα τῆς Θήρας νά συνεχίσῃ νά εἶναι πνευματικός φάρος, ἕν ἀπό τά λαμπρά φῶτα, τά ὁποία ἡ θεία Πρόνοια μετελαμπάδευσε μέσῳ τῶν ἀνακαινιστῶν τῆς ὀρθοδόξου πνευματικότητος Κολλυβάδων πατέρων».
Ὁ πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης Πανοσιολ. Ἀρχιμανδρίτης κ. Μεθόδιος Βερνιδάκης ἐκπροσωπόντας μετέφερε τίς εὐχές καί εὐλογίες τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. κ. Εἰρηναίου, γιά εὐόδωση τῶν ἐργασιῶν τοῦ συνεδρίου.
Τέλος θερμό χαιρετισμό στούς πολυπληθεῖς συνέδρους ἀπηύθυνε ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ δημάρχου Θήρας κ. Ν. Ζώρζου, ἀντιδήμαρχος κ. Μ. Καφοῦρος.
Στὴν πρώτη συνεδρία, μὲ κεντρικό θέμα «Ὁ Προφήτης Ἠλίας στὴν Ἁγία Γραφή», προήδρευσε ἡ καθηγήτρια Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Ἀριστέα Τόλια καί εἰσηγητές ἦσαν ὁ καθηγητής καί πρόεδρος τοῦ τμήματος Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Νικόλαος Ὀλυμπίου, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τό θέμα: «Ἡ ἱστορικότητα τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ», περιγράφοντας τό ἱστορικό, κοινωνικό καί πολιτικό ὑπόβαθρο τῆς ἐποχῆς κατά τὴν ὁποία ἔδρασε ὁ Προφήτης Ἠλίας, δηλαδή τόν 9ο π. Χ. αἰῶνα. Ἐν συνεχείᾳ ἡ καθηγήτρια τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Βελουδία Σιδέρη-Παπαδοπούλου, εἰσηγήθηκε τό θέμα «Τά θαύματα τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ», τονίζοντας χαρακτηριστικά τά θαυμαστά γεγονότα ποὺ συνέβησαν στὴν ζωή τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ καί κυρίως τόν πολλαπλασιασμό τοῦ ἐλαίου καί ἀλεύρου τῆς χήρας τῶν Σαρεπτῶν, ἡ ἀνάσταση τοῦ υἱοῦ τῆς, ἡ λύση τῆς ἀνομβρίας καί τά ἐν Καρμήλῳ. Ὁ Λέκτωρ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Χρῆστος Καραγιάννης εἰσηγήθηκε τό θέμα «Προφήτης Ἠλίας καί βασιλιάς Ἀχαάβ» παρουσιάζοντας τή σχέση τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ μέ τόν βασιλιά Ἀχαάβ καί τόν ἔλεγχο τῆς ἐξουσίας ὡς μέρος τῆς ζηλωτικῆς δράσεως τοῦ Προφήτου. Ὁ ἐπίκουρος καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Θωμᾶς Ἰωαννίδης, ἀνέπτυξε τό θέμα «Ὁ Προφήτης Ἠλίας στήν Καινή Διαθήκη: τυπολογική καί ἐρμηνευτική προσέγγιση» τονίζοντας τήν ἰδιαίτερη τυπολογική σχέση μεταξύ τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ καί λεπτομερειῶν τοῦ βίου του μέ τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό καί τόν Πρόδρομό Του, Ἅγιο Ἰωάννη. Τέλος, ἡ Λέκτωρ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Μαρίνα Κολοβοπούλου είσηγήθηκε τό θέμα «Ὅταν ὁ ἀνθρώπινος ζῆλος γιά τό Θεό συναντᾶ τή θεία ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο. Ὁ Προφήτης Ἠλίας στήν Πατερική Διδασκαλία», ὅπου τονίσθηκε ἡ ἰδιαίτερη σχέση τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ μέ τό Θεό στά πλαίσια τῆς διαλεκτικῆς μεταξύ τοῦ ἀνθρωπίνου ζήλου καί τῆς φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ.
Ἀκολούθησε συζήτηση με ἔντονο ἐνδιαφέρον.
Ἡ δεύτερη συνεδρία, τίς ἀπογευματινές ὥρες κεντρικό θέμα εἶχε τή θέση τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ στή Θεία Λατρεία καί προήδρευσε ὁ κ. Νικόλαος Ὀλυμπίου, Πρόεδρος τοῦ τμήματος Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν. Στὸ θέμα «Ἡ τιμή τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ στὴ Δύση», ὁ καθηγούμενος τοῦ Monastero di Bose Ἰταλίας Enzo Bianchi ἀναφέρθηκε στήν παρουσία τοῦ Προφήτου Ἠλία μέσα στό ἔργο τῶν Λατίνων πατέρων τῆς ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας. Ἐν συνεχείᾳ, στὸ θέμα «Προφήτης Ἠλίας καί μοναχισμός» ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιμανδρίτης κ. Ἐφραίμ Παναούσης, συνδύασε μέ λογοτεχνική ἐνάργεια τήν ἰδιαίτερη σχέση τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ τοῦ ὁποίου ἡ ζωή ἀποτελεῖ προεικόνιση τῶν ἀρετῶν τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ μὲ τὴν ἀσκητικὴ βιοτὴ καί ἐν συνεχείᾳ ὁ Λέκτωρ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Ἰωάννης Παναγιωτόπουλος, εἰσηγήθηκε τό θέμα «Τό ὄνομα Ἠλίας σέ λαϊκούς καί μοναχούς» καί πόσο προσφιλές ἦταν τό ὄνομα Ἠλίας στά μοναστικά κέντρα τῆς Αἰγύπτου και γενικότερα σέ ἀναχωρητές καί ἀσκητές, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦσαν νά μιμηθοῦν τον τρόπο ζωῆς τοῦ Προφήτου. Ὁ ἐπίκουρος καθηγητής Βυζαντινῆς Φιλολογίας τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Διονύσιος Καλαμάκης εἰσηγήθηκε τό θέμα: «Ὁ Προφήτης Ἠλίας στήν Ὀρθόδοξη ὑμνογραφία» ἐπικεντρώνοντας τό ἐνδιαφέρον στό ἀντίστοιχο θαυμάσιο κοντάκιο τοῦ Ἁγίου Ρωμανοῦ τοῦ Μελωδοῦ: «Ὕμνος εἰς τόν Προφήτην Ἠλίαν». Στή συνέχεια, ὁ λόγος δόθηκε στήν ἐπίκουρη καθηγήτρια τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Ἰωάννα Στουφῆ μέ θέμα «Ὁ Προφήτης Ἠλίας στήν τέχνη», ὅπου παρουσιάστηκαν διαχριστιανικά οἱ ἀπεικονίσεις τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ ἀπό τήν πρώιμη Χριστιανική τέχνη μέχρι σήμερα.
Ἀκολούθησε ἐνδιαφέρουσα συζήτηση.
Ἡ δεύτερη ἡμέρα διεξαγωγῆς τοῦ θεολογικοῦ συνεδρίου Δευτέρα 18 Ἰουλίου 2011, κεντρικό θέμα εἶχε καὶ στίς δύο συνεδρίες τῆς ἡμέρας «Ἱερά Μονή Προφήτου Ἠλιοὺ Θήρας: Παρελθόν, Παρὸν καὶ Μέλλον».
Στὴν πρώτη συνεδρία τῆς ἡμέρας προήδρευσε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Θήρας κ.κ. Ἐπιφάνιος καί στὸ θέμα «Ἱερά Μονή Προφήτου Ηλιοὺ Θήρας: ἱστορική ἀναδρομή» ὁ Γενικὸς Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θήρας Αἰδεσιμ. Πρωτοπρεσβύτερος κ. Νικόλαος Σιγάλας, ἀρχαιολόγος, προχώρησε σὲ σύντομη ἀναδρομὴ στήν ἱστορία τῆς Μονῆς, τονίζοντας ἱδιαιτέρως τὶς συνθῆκες ἵδρυσης τῆς μονῆς, τοὺς κτήτορες ἀλλά καί τήν κολλυβαδική παράδοση τῆς Μονῆς ἀπό τῆς ἀνιδρύσεώς της. Ἐπίσης, παρουσίασε καί ἀνέλυσε τὴν ἱστορία ἑνός σημαντικοῦ ἀριθμοῦ ἀπό τὰ φυλασσόμενα κειμήλια. Ὁ προϊστάμενος τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἀθηνῶν πρωτοπρεσβύτερος κ. Θωμᾶς Συνοδινός, στὸ θέμα «Ἡ ἐφέστια εἰκόνα τοῦ Προφήτου Ἠλιού διά χειρός Τζώρτζη Καστροφύλακα» ἀνέλυσε τήν ἱστορική καί ἐφέστια εἰκόνα τῆς ἱερᾶς Μονῆς, ἡ ὁποία ἱστορήθηκε ἀπό τόν Τζώρτζη Καστροφύλακα ἐντάσσοντάς την στό χῶρο καί τόν χρόνο ἀποκαλύπτοντας τίς συγγένειές της. Στή συνέχεια, ἡ δρ. Νομικῆς καὶ Ἱατρικῆς κ. Εἰρήνη Ἀναπλιώτου, νομική σύμβουλος τῆς Μονῆς, εἰσηγήθηκε τό θέμα «Νομική προστασία τοῦ περιβάλλοντος τῶν ἱερῶν Μονῶν» καί ἀναφέρθηκε στόν τιτάνιο, πολυετή καί πολυειδή δικαστικό ἀγῶνα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς γιά τήν ἀποκαθήλωση τῶν παντοειδῶν κεραιῶν ἀπό τούς χώρους της καί τή διασφάλιση τῆς ἀκεραιότητας τοῦ περιβάλλοντος, ὅπως ἐπίσης καί τό κέρδος τῶν δεδικασμένων ἀποφάσεων ἀπό τόν ἀγῶνα αὐτό διά τοῦ ὁποίου εὐεργετήθηκαν ὅλα τά μοναστικά καθιδρύματα. Στή συνέχεια, ὁ διευθυντής τοῦ ἱστορικοῦ καὶ παλαιογραφικοῦ ἀρχείου Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἐθνικῆς Τραπέζης καί ἄριστος Παλαιογράφος κύριος Ἀγαμέμνων Τσελίκας, ὡς εἰδικός στο θέμα «Τά χειρόγραφα τῆς Μονής» ἀποτίμησε τήν σημαντική θέση τῆς ἰδιαίτερα ἀξιόλογης συλλογῆς τῶν χειρογράφων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς. Ὁ συντηρητής ἔργων τέχνης κύριος Ἰωάννης Μηναδάκης παρουσίασε τίς φορητές εἰκόνες τῆς ἱερᾶς Μονῆς. Ὁ μουσειολόγος και συντηρητής ἔργων τέχνης κύριος Ἠλίας Παπαγεωργίου ἀναφέρθηκε στά ἱερά ἀμφια τῆς ἱερᾶς Μονῆς καί τήν συντήρησή τους καί τέλος ὁ Δρ. Θεολογίας κ. Κωνσταντῖνος Γαρίτσης παρουσίασε τό ἰδιαίτερα ἀξιόλογο καί πρωτοποριακό πρόγραμμα τῶν ἐκδόσεων «Πυρφόρος» καί «Θεσβίτης» τῆς Ἱερᾶς Μονῆς (29 τίτλοι), τῶν ὁποίων διαρκής ἔκθεση λειτούργησε στούς χώρους τοῦ συνεδρίου.
Στήν ἐπόμενη συνεδρία προήδρευσε ὁ κ. Χαράλαμπος Μπούσιας, καθηγητής ΤΕΙ Πειραιᾶ καί μέγας ὑμνογράφος τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας. Παρουσιάστηκαν τά σχεδιαζόμενα ἔργα τῆς ἱερᾶς Μονῆς ἀπό τήν κ. Παρασκευή Διδώνη, ἀρχιτέκτονα, σχετικά μέ τήν ἀποκατάσταση τῶν κτιρίων τῆς Μονῆς ἀπό τήν προαναφερόμενη καί τόν κ. Ἠλία Παπαγεωργίου γιά τή διαμόρφωση τοῦ σχεδιαζόμενου μουσείου-κειμηλιαρχείου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς. Ἀπό τόν κ. Νικόλαο Μαντζούρη, συντηρητή-θεολόγο παρουσιάστηκε τό πρόγραμμα γιά τήν δημιουργία πρότυπου κέντρου συντήρησης βιβλίων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς καί ἀπό τόν κ. Πέτρο Κυλάφη, πολιτικό μηχανικό, παρουσιάστηκε ὁ σχεδιασμός ἀνέγερσης στέγης γερόντων καί χρονίως πασχόντων.
Τή σύνθεση τοῦ συνεδρίου πραγματοποίησε ὁ δραστήριος Καθηγούμενος τῆς ἱερᾶς Μονῆς Πανοσιολ. Ἀρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Γαβαλᾶς, ὅπου εὐχαρίστησε τό Σεβ. Μητροπολίτη Θήρας κ. Ἐπιφάνιο γιά τήν ἀμέριστη συμπαράστασή του στήν ἐπιτυχία τοῦ συνεδρίου, τούς ἐλλογιμώτατους καθηγητές γιά τήν ἐκ περάτων παρουσία τους καί τήν ἀφειδώλευτη ἀγάπη τους πρός τόν ζηλωτή Προφήτη καί τήν ἱερά Μονή του, τούς πολυπληθεῖς συνέδρους πού μέ ἰδιαίτερη ἐπιμέλεια καί συνέπεια παρακολούθησαν τίς πολύωρες ἐργασίες τοῦ συνεδρίου καί δεσμεύτηκε ἀπό τά μέλη τοῦ συνεδρίου νά ἐνημερώσει μέσω τοῦ τύπου καί του διαδικτύου γιά τά τεκταινόμενα στό παρόν συνέδριο. Τέλος τιμήθηκε ὁ Μ. Εὐεργέτης τῆς Ἱ. Μονῆς εὐπατρίδης κ. Ἰωάννης Βάλβης, ἐπιχειρηματίας, γιά τήν χορηγία του στήν κτιριακή ἀποκατάσταση τῆς Ἱ. Μονῆς μέ δημιουργία κειμηλιαρχείου, κέντρου συντηρήσεως, καί τήν δημιουργία κληροδοτήματος ὑποτροφιῶν.
Ἐπιστέγασμα τοῦ συνεδρίου καί φυσική συνέχεια στό θέμα του θά ἀποτελέσει ὁ πανηγυρικός ἑορτασμός τῆς ἱερᾶς μνήμης τοῦ φερωνύμου τῆς ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Προφήτου Ἠλιού του Θεσβίτου, μέ συμμετοχή τῶν Σεβ. Μητροπολιτῶν Σύρου κ. Δωροθέου, Ν. Σμύρνης κ. Συμεών, Παροναξίας κ. Καλλινίκου καί τοῦ ποιμενάρχου μας Σεβ. Μητροπολίτου Θήρας κ. Ἐπιφανίου.
Σύντομη ἀναδρομή στὴν ἱστορία τῆς Μονῆς
Τὸ 1711 ἱδρύθηκε ἡ Μονή, σύμφωνα μὲ τὴν κτητορικὴ ἐπιστολή πού ὐπογράφεται ἀπό τὸν τότε ἐπίσκοπο Θήρας Ζαχαρία Γύζη. Κτήτορες εῖναι οἱ ἀδελφοί Γαβριήλ και Ἰωακείμ Μπελώνιας, ἀπό τὸ χωριό Πύργος της Θήρας, ἀξιοποιῶντας οἰκογενειακά τους κτήματα ὅπου ἤδη ὑπῆρχαν εξωκκλήσια ἀφιερωμένα στόν Προφήτη Ἠλία και στὴν Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου. Σύμφωνα μὲ τὴν κτητορική ἐπιστολή τοῦ Ἐπισκόπου οἱ ἀδελφοί Μπελώνια ἐξουσιοδοτήθηκαν «ἵνα ποιήσωσι Μονύδριον ἀνδρῶν, διά νά δουλεύσωσι τὸν Θεόν». Γιὰ νὰ καταστεῖ δυνατή ἡ ανέγερση τῆς Μονῆς ὁ Γαβριήλ ἀναζήτησε οἰκονομική βοήθεια στην Θηραϊκή παροικία τῆς Κωνσταντινούπολης. Ταυτόχρονως, μερίμνησε γιὰ τήν ἐπικύρωση τῶν σταυροπηγιακῶν καὶ πατριαρχικῶν δικαιωμάτων τῆς Μονῆς. Ὁ Πατριάρχης συνέταξε εἰδικό πατριαρχικό Σιγγίλιο, τὸ Μάιο τοῦ 1712, μέ τό ὅποῖο ἡ Μονή κατοχυρώνεται ὡς Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή. Τά σταυροπηγιακά δικαιώματα ἀνανεώθηκαν ἀπό τόν Γρηγόριο Ε΄, τό 1798. Μὲ τὸ πέρασμα τῶν χρόνων, ἡ Μονή ἀνέπτυξε ίδιαίτερη δραστηριότητα τόσο σὲ ἐθνικά ζητήματα ἀλλά καὶ μὲ τὸ φιλανθρωπικό της ἔργο. Ἐνδεικτικά αναφέρονται ἡ προσφορά στὸν ἀπελευθερωτικό ἀγῶνα, ποὺ τεκμηριώνεται ἀπό πλῆθος ἐγγράφων τῆς ἐποχῆς, ἡ ἵδρυση τῆς Πατριαρχικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Σχολῆς τῆς Μαρτινοῦς, λίγο ἔξω ἀπό τον Πύργο, ἀλλά καί ἡ παραχώρηση μοναστηριακῶν κτημάτων τό 1956 μετά τὸ μεγάλο σεισμό γιὰ τὶς ἀνάγκες τῶν σεισμόπληκτων. Ἀξιοσημείωτη, ἐπίσης, εῖναι ἡ παραμονή στὴ Μονή, ὡς ἐξόριστων, σημαντικῶν προσωπικοτήτων ὅπως ὁ Χριστόφορος Παπουλάκος, ποὺ ἐξορίστηκε στὴ Μονή τὸ 1852 καί ὁ Διονύσιος Ἐπιφανειάδης, ὅπου ἐξορίστηκε στὴ Μονή το 1852 και παρέμεινε γιά δέκα χρόνια. Ἀπό τό 1998 στή Μονή ἔχει ἐγκατασταθεῖ νέα ἀδελφότητα, ποὺ μεριμνᾶ γιά τὴν συντήρηση τῶν χώρων τῆς Μονῆς, ἀλλά και προσπαθεῖ γιά τήν ἐπαναλειτουργία της ὡς κοινοβίου. Ἐπειδή γιὰ πολλά χρόνια λειτουργοῦσε ὡς μουσεῖο ἀπό τήν πρῶτη στιγμή ξεκίνησαν εργασίες ἀναστήλωσης καί ἀποκατάστασης τῆς Μονῆς, προκειμένου νὰ ἐπανέλθει στὴ μοναστικὴ τάξη καὶ καί λειτουργία γιὰ τὴν ὁποία προορίσθηκε. Τὸ σημαντικότερο πρόβλημα ποὺ ἡ νέα ἀδελφότητα ἔπρεπε νὰ ἀντιμετωπίσει ἠταν ἠ ὕπαρξη κεραιῶν στὸν περιβάλλοντα χῶρο τῆς Μονῆς. Μετά από πληθώρα δικαστικῶν ἀγώνων, τελικά ἀποφασίσθηκε καί ἐν τέλει πραγματοποιήθηκε ἡ απομάκρυνση τῶν βλαβερῶν γιὰ τὴν ὑγεία τῶν ἐγκαταβιούντων μοναχῶν καί τῶν προσκυνητῶν τῆς Μονῆς κεραιῶν.
Στὴν πρώτη συνεδρία, μὲ κεντρικό θέμα «Ὁ Προφήτης Ἠλίας στὴν Ἁγία Γραφή», προήδρευσε ἡ καθηγήτρια Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Ἀριστέα Τόλια καί εἰσηγητές ἦσαν ὁ καθηγητής καί πρόεδρος τοῦ τμήματος Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Νικόλαος Ὀλυμπίου, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τό θέμα: «Ἡ ἱστορικότητα τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ», περιγράφοντας τό ἱστορικό, κοινωνικό καί πολιτικό ὑπόβαθρο τῆς ἐποχῆς κατά τὴν ὁποία ἔδρασε ὁ Προφήτης Ἠλίας, δηλαδή τόν 9ο π. Χ. αἰῶνα. Ἐν συνεχείᾳ ἡ καθηγήτρια τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Βελουδία Σιδέρη-Παπαδοπούλου, εἰσηγήθηκε τό θέμα «Τά θαύματα τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ», τονίζοντας χαρακτηριστικά τά θαυμαστά γεγονότα ποὺ συνέβησαν στὴν ζωή τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ καί κυρίως τόν πολλαπλασιασμό τοῦ ἐλαίου καί ἀλεύρου τῆς χήρας τῶν Σαρεπτῶν, ἡ ἀνάσταση τοῦ υἱοῦ τῆς, ἡ λύση τῆς ἀνομβρίας καί τά ἐν Καρμήλῳ. Ὁ Λέκτωρ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Χρῆστος Καραγιάννης εἰσηγήθηκε τό θέμα «Προφήτης Ἠλίας καί βασιλιάς Ἀχαάβ» παρουσιάζοντας τή σχέση τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ μέ τόν βασιλιά Ἀχαάβ καί τόν ἔλεγχο τῆς ἐξουσίας ὡς μέρος τῆς ζηλωτικῆς δράσεως τοῦ Προφήτου. Ὁ ἐπίκουρος καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Θωμᾶς Ἰωαννίδης, ἀνέπτυξε τό θέμα «Ὁ Προφήτης Ἠλίας στήν Καινή Διαθήκη: τυπολογική καί ἐρμηνευτική προσέγγιση» τονίζοντας τήν ἰδιαίτερη τυπολογική σχέση μεταξύ τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ καί λεπτομερειῶν τοῦ βίου του μέ τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό καί τόν Πρόδρομό Του, Ἅγιο Ἰωάννη. Τέλος, ἡ Λέκτωρ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Μαρίνα Κολοβοπούλου είσηγήθηκε τό θέμα «Ὅταν ὁ ἀνθρώπινος ζῆλος γιά τό Θεό συναντᾶ τή θεία ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο. Ὁ Προφήτης Ἠλίας στήν Πατερική Διδασκαλία», ὅπου τονίσθηκε ἡ ἰδιαίτερη σχέση τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ μέ τό Θεό στά πλαίσια τῆς διαλεκτικῆς μεταξύ τοῦ ἀνθρωπίνου ζήλου καί τῆς φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ.
Ἀκολούθησε συζήτηση με ἔντονο ἐνδιαφέρον.
Ἡ δεύτερη συνεδρία, τίς ἀπογευματινές ὥρες κεντρικό θέμα εἶχε τή θέση τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ στή Θεία Λατρεία καί προήδρευσε ὁ κ. Νικόλαος Ὀλυμπίου, Πρόεδρος τοῦ τμήματος Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν. Στὸ θέμα «Ἡ τιμή τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ στὴ Δύση», ὁ καθηγούμενος τοῦ Monastero di Bose Ἰταλίας Enzo Bianchi ἀναφέρθηκε στήν παρουσία τοῦ Προφήτου Ἠλία μέσα στό ἔργο τῶν Λατίνων πατέρων τῆς ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας. Ἐν συνεχείᾳ, στὸ θέμα «Προφήτης Ἠλίας καί μοναχισμός» ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιμανδρίτης κ. Ἐφραίμ Παναούσης, συνδύασε μέ λογοτεχνική ἐνάργεια τήν ἰδιαίτερη σχέση τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ τοῦ ὁποίου ἡ ζωή ἀποτελεῖ προεικόνιση τῶν ἀρετῶν τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ μὲ τὴν ἀσκητικὴ βιοτὴ καί ἐν συνεχείᾳ ὁ Λέκτωρ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Ἰωάννης Παναγιωτόπουλος, εἰσηγήθηκε τό θέμα «Τό ὄνομα Ἠλίας σέ λαϊκούς καί μοναχούς» καί πόσο προσφιλές ἦταν τό ὄνομα Ἠλίας στά μοναστικά κέντρα τῆς Αἰγύπτου και γενικότερα σέ ἀναχωρητές καί ἀσκητές, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦσαν νά μιμηθοῦν τον τρόπο ζωῆς τοῦ Προφήτου. Ὁ ἐπίκουρος καθηγητής Βυζαντινῆς Φιλολογίας τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Διονύσιος Καλαμάκης εἰσηγήθηκε τό θέμα: «Ὁ Προφήτης Ἠλίας στήν Ὀρθόδοξη ὑμνογραφία» ἐπικεντρώνοντας τό ἐνδιαφέρον στό ἀντίστοιχο θαυμάσιο κοντάκιο τοῦ Ἁγίου Ρωμανοῦ τοῦ Μελωδοῦ: «Ὕμνος εἰς τόν Προφήτην Ἠλίαν». Στή συνέχεια, ὁ λόγος δόθηκε στήν ἐπίκουρη καθηγήτρια τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Ἰωάννα Στουφῆ μέ θέμα «Ὁ Προφήτης Ἠλίας στήν τέχνη», ὅπου παρουσιάστηκαν διαχριστιανικά οἱ ἀπεικονίσεις τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ ἀπό τήν πρώιμη Χριστιανική τέχνη μέχρι σήμερα.
Ἀκολούθησε ἐνδιαφέρουσα συζήτηση.
Ἡ δεύτερη ἡμέρα διεξαγωγῆς τοῦ θεολογικοῦ συνεδρίου Δευτέρα 18 Ἰουλίου 2011, κεντρικό θέμα εἶχε καὶ στίς δύο συνεδρίες τῆς ἡμέρας «Ἱερά Μονή Προφήτου Ἠλιοὺ Θήρας: Παρελθόν, Παρὸν καὶ Μέλλον».
Στὴν πρώτη συνεδρία τῆς ἡμέρας προήδρευσε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Θήρας κ.κ. Ἐπιφάνιος καί στὸ θέμα «Ἱερά Μονή Προφήτου Ηλιοὺ Θήρας: ἱστορική ἀναδρομή» ὁ Γενικὸς Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θήρας Αἰδεσιμ. Πρωτοπρεσβύτερος κ. Νικόλαος Σιγάλας, ἀρχαιολόγος, προχώρησε σὲ σύντομη ἀναδρομὴ στήν ἱστορία τῆς Μονῆς, τονίζοντας ἱδιαιτέρως τὶς συνθῆκες ἵδρυσης τῆς μονῆς, τοὺς κτήτορες ἀλλά καί τήν κολλυβαδική παράδοση τῆς Μονῆς ἀπό τῆς ἀνιδρύσεώς της. Ἐπίσης, παρουσίασε καί ἀνέλυσε τὴν ἱστορία ἑνός σημαντικοῦ ἀριθμοῦ ἀπό τὰ φυλασσόμενα κειμήλια. Ὁ προϊστάμενος τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἀθηνῶν πρωτοπρεσβύτερος κ. Θωμᾶς Συνοδινός, στὸ θέμα «Ἡ ἐφέστια εἰκόνα τοῦ Προφήτου Ἠλιού διά χειρός Τζώρτζη Καστροφύλακα» ἀνέλυσε τήν ἱστορική καί ἐφέστια εἰκόνα τῆς ἱερᾶς Μονῆς, ἡ ὁποία ἱστορήθηκε ἀπό τόν Τζώρτζη Καστροφύλακα ἐντάσσοντάς την στό χῶρο καί τόν χρόνο ἀποκαλύπτοντας τίς συγγένειές της. Στή συνέχεια, ἡ δρ. Νομικῆς καὶ Ἱατρικῆς κ. Εἰρήνη Ἀναπλιώτου, νομική σύμβουλος τῆς Μονῆς, εἰσηγήθηκε τό θέμα «Νομική προστασία τοῦ περιβάλλοντος τῶν ἱερῶν Μονῶν» καί ἀναφέρθηκε στόν τιτάνιο, πολυετή καί πολυειδή δικαστικό ἀγῶνα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς γιά τήν ἀποκαθήλωση τῶν παντοειδῶν κεραιῶν ἀπό τούς χώρους της καί τή διασφάλιση τῆς ἀκεραιότητας τοῦ περιβάλλοντος, ὅπως ἐπίσης καί τό κέρδος τῶν δεδικασμένων ἀποφάσεων ἀπό τόν ἀγῶνα αὐτό διά τοῦ ὁποίου εὐεργετήθηκαν ὅλα τά μοναστικά καθιδρύματα. Στή συνέχεια, ὁ διευθυντής τοῦ ἱστορικοῦ καὶ παλαιογραφικοῦ ἀρχείου Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἐθνικῆς Τραπέζης καί ἄριστος Παλαιογράφος κύριος Ἀγαμέμνων Τσελίκας, ὡς εἰδικός στο θέμα «Τά χειρόγραφα τῆς Μονής» ἀποτίμησε τήν σημαντική θέση τῆς ἰδιαίτερα ἀξιόλογης συλλογῆς τῶν χειρογράφων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς. Ὁ συντηρητής ἔργων τέχνης κύριος Ἰωάννης Μηναδάκης παρουσίασε τίς φορητές εἰκόνες τῆς ἱερᾶς Μονῆς. Ὁ μουσειολόγος και συντηρητής ἔργων τέχνης κύριος Ἠλίας Παπαγεωργίου ἀναφέρθηκε στά ἱερά ἀμφια τῆς ἱερᾶς Μονῆς καί τήν συντήρησή τους καί τέλος ὁ Δρ. Θεολογίας κ. Κωνσταντῖνος Γαρίτσης παρουσίασε τό ἰδιαίτερα ἀξιόλογο καί πρωτοποριακό πρόγραμμα τῶν ἐκδόσεων «Πυρφόρος» καί «Θεσβίτης» τῆς Ἱερᾶς Μονῆς (29 τίτλοι), τῶν ὁποίων διαρκής ἔκθεση λειτούργησε στούς χώρους τοῦ συνεδρίου.
Στήν ἐπόμενη συνεδρία προήδρευσε ὁ κ. Χαράλαμπος Μπούσιας, καθηγητής ΤΕΙ Πειραιᾶ καί μέγας ὑμνογράφος τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας. Παρουσιάστηκαν τά σχεδιαζόμενα ἔργα τῆς ἱερᾶς Μονῆς ἀπό τήν κ. Παρασκευή Διδώνη, ἀρχιτέκτονα, σχετικά μέ τήν ἀποκατάσταση τῶν κτιρίων τῆς Μονῆς ἀπό τήν προαναφερόμενη καί τόν κ. Ἠλία Παπαγεωργίου γιά τή διαμόρφωση τοῦ σχεδιαζόμενου μουσείου-κειμηλιαρχείου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς. Ἀπό τόν κ. Νικόλαο Μαντζούρη, συντηρητή-θεολόγο παρουσιάστηκε τό πρόγραμμα γιά τήν δημιουργία πρότυπου κέντρου συντήρησης βιβλίων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς καί ἀπό τόν κ. Πέτρο Κυλάφη, πολιτικό μηχανικό, παρουσιάστηκε ὁ σχεδιασμός ἀνέγερσης στέγης γερόντων καί χρονίως πασχόντων.
Τή σύνθεση τοῦ συνεδρίου πραγματοποίησε ὁ δραστήριος Καθηγούμενος τῆς ἱερᾶς Μονῆς Πανοσιολ. Ἀρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Γαβαλᾶς, ὅπου εὐχαρίστησε τό Σεβ. Μητροπολίτη Θήρας κ. Ἐπιφάνιο γιά τήν ἀμέριστη συμπαράστασή του στήν ἐπιτυχία τοῦ συνεδρίου, τούς ἐλλογιμώτατους καθηγητές γιά τήν ἐκ περάτων παρουσία τους καί τήν ἀφειδώλευτη ἀγάπη τους πρός τόν ζηλωτή Προφήτη καί τήν ἱερά Μονή του, τούς πολυπληθεῖς συνέδρους πού μέ ἰδιαίτερη ἐπιμέλεια καί συνέπεια παρακολούθησαν τίς πολύωρες ἐργασίες τοῦ συνεδρίου καί δεσμεύτηκε ἀπό τά μέλη τοῦ συνεδρίου νά ἐνημερώσει μέσω τοῦ τύπου καί του διαδικτύου γιά τά τεκταινόμενα στό παρόν συνέδριο. Τέλος τιμήθηκε ὁ Μ. Εὐεργέτης τῆς Ἱ. Μονῆς εὐπατρίδης κ. Ἰωάννης Βάλβης, ἐπιχειρηματίας, γιά τήν χορηγία του στήν κτιριακή ἀποκατάσταση τῆς Ἱ. Μονῆς μέ δημιουργία κειμηλιαρχείου, κέντρου συντηρήσεως, καί τήν δημιουργία κληροδοτήματος ὑποτροφιῶν.
Ἐπιστέγασμα τοῦ συνεδρίου καί φυσική συνέχεια στό θέμα του θά ἀποτελέσει ὁ πανηγυρικός ἑορτασμός τῆς ἱερᾶς μνήμης τοῦ φερωνύμου τῆς ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Προφήτου Ἠλιού του Θεσβίτου, μέ συμμετοχή τῶν Σεβ. Μητροπολιτῶν Σύρου κ. Δωροθέου, Ν. Σμύρνης κ. Συμεών, Παροναξίας κ. Καλλινίκου καί τοῦ ποιμενάρχου μας Σεβ. Μητροπολίτου Θήρας κ. Ἐπιφανίου.
Σύντομη ἀναδρομή στὴν ἱστορία τῆς Μονῆς
Τὸ 1711 ἱδρύθηκε ἡ Μονή, σύμφωνα μὲ τὴν κτητορικὴ ἐπιστολή πού ὐπογράφεται ἀπό τὸν τότε ἐπίσκοπο Θήρας Ζαχαρία Γύζη. Κτήτορες εῖναι οἱ ἀδελφοί Γαβριήλ και Ἰωακείμ Μπελώνιας, ἀπό τὸ χωριό Πύργος της Θήρας, ἀξιοποιῶντας οἰκογενειακά τους κτήματα ὅπου ἤδη ὑπῆρχαν εξωκκλήσια ἀφιερωμένα στόν Προφήτη Ἠλία και στὴν Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου. Σύμφωνα μὲ τὴν κτητορική ἐπιστολή τοῦ Ἐπισκόπου οἱ ἀδελφοί Μπελώνια ἐξουσιοδοτήθηκαν «ἵνα ποιήσωσι Μονύδριον ἀνδρῶν, διά νά δουλεύσωσι τὸν Θεόν». Γιὰ νὰ καταστεῖ δυνατή ἡ ανέγερση τῆς Μονῆς ὁ Γαβριήλ ἀναζήτησε οἰκονομική βοήθεια στην Θηραϊκή παροικία τῆς Κωνσταντινούπολης. Ταυτόχρονως, μερίμνησε γιὰ τήν ἐπικύρωση τῶν σταυροπηγιακῶν καὶ πατριαρχικῶν δικαιωμάτων τῆς Μονῆς. Ὁ Πατριάρχης συνέταξε εἰδικό πατριαρχικό Σιγγίλιο, τὸ Μάιο τοῦ 1712, μέ τό ὅποῖο ἡ Μονή κατοχυρώνεται ὡς Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή. Τά σταυροπηγιακά δικαιώματα ἀνανεώθηκαν ἀπό τόν Γρηγόριο Ε΄, τό 1798. Μὲ τὸ πέρασμα τῶν χρόνων, ἡ Μονή ἀνέπτυξε ίδιαίτερη δραστηριότητα τόσο σὲ ἐθνικά ζητήματα ἀλλά καὶ μὲ τὸ φιλανθρωπικό της ἔργο. Ἐνδεικτικά αναφέρονται ἡ προσφορά στὸν ἀπελευθερωτικό ἀγῶνα, ποὺ τεκμηριώνεται ἀπό πλῆθος ἐγγράφων τῆς ἐποχῆς, ἡ ἵδρυση τῆς Πατριαρχικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Σχολῆς τῆς Μαρτινοῦς, λίγο ἔξω ἀπό τον Πύργο, ἀλλά καί ἡ παραχώρηση μοναστηριακῶν κτημάτων τό 1956 μετά τὸ μεγάλο σεισμό γιὰ τὶς ἀνάγκες τῶν σεισμόπληκτων. Ἀξιοσημείωτη, ἐπίσης, εῖναι ἡ παραμονή στὴ Μονή, ὡς ἐξόριστων, σημαντικῶν προσωπικοτήτων ὅπως ὁ Χριστόφορος Παπουλάκος, ποὺ ἐξορίστηκε στὴ Μονή τὸ 1852 καί ὁ Διονύσιος Ἐπιφανειάδης, ὅπου ἐξορίστηκε στὴ Μονή το 1852 και παρέμεινε γιά δέκα χρόνια. Ἀπό τό 1998 στή Μονή ἔχει ἐγκατασταθεῖ νέα ἀδελφότητα, ποὺ μεριμνᾶ γιά τὴν συντήρηση τῶν χώρων τῆς Μονῆς, ἀλλά και προσπαθεῖ γιά τήν ἐπαναλειτουργία της ὡς κοινοβίου. Ἐπειδή γιὰ πολλά χρόνια λειτουργοῦσε ὡς μουσεῖο ἀπό τήν πρῶτη στιγμή ξεκίνησαν εργασίες ἀναστήλωσης καί ἀποκατάστασης τῆς Μονῆς, προκειμένου νὰ ἐπανέλθει στὴ μοναστικὴ τάξη καὶ καί λειτουργία γιὰ τὴν ὁποία προορίσθηκε. Τὸ σημαντικότερο πρόβλημα ποὺ ἡ νέα ἀδελφότητα ἔπρεπε νὰ ἀντιμετωπίσει ἠταν ἠ ὕπαρξη κεραιῶν στὸν περιβάλλοντα χῶρο τῆς Μονῆς. Μετά από πληθώρα δικαστικῶν ἀγώνων, τελικά ἀποφασίσθηκε καί ἐν τέλει πραγματοποιήθηκε ἡ απομάκρυνση τῶν βλαβερῶν γιὰ τὴν ὑγεία τῶν ἐγκαταβιούντων μοναχῶν καί τῶν προσκυνητῶν τῆς Μονῆς κεραιῶν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.