Συναξάριον του Αγίου και Μεγάλου Σαββάτου

Συναξάριον τοῦ Ἁγίου καί Μεγάλου Σαββάτου

Εἰσαγωγή

Δημοσιεύουμε ἐν μεταφράσει, χάριν οἰκοδομῆς καί ὠφελείας τῶν ἀδελφῶν, τό Συναξάριον (ὑπόμνημα) τοῦ Ἁγίου καί Μεγάλου Σαββάτου ἀπό τό βιβλίο τοῦ Τριῳδίου· τό κείμενο αὐτό ἀναγινώσκεται μετά τό Συναξάριον τῆς  ἡμέρας τοῦ μηνός (δηλ. μεταξύ στ΄ καί ζ΄ ᾠδῆς τοῦ Ὄρθρου). Συγγραφεύς τοῦ Συναξαρίου αὐτοῦ, καθώς καί ὅλων τῶν ἀντιστοίχων κειμένων πού περιλήφθηκαν στό Τριῴδιο, ὑπῆρξε ὁ ἐπιφανέστατος λόγιος τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἱστορικός, ἑρμηνευτής, ποιητής, ἁγιολόγος καί λειτουργιολόγος, πιθανώτατα δέ καί Πρεσβύτερος τοῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας, Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος (β΄ ἥμισυ 13ου – ἀρχές 14ου αἰῶνος). Ὁ Νικηφόρος προσπαθεῖ νά ἀποδώσει πλήρως ἀλλά καί περιληπτικῶς τήν ἱστορική συνάφεια καί τό νόημα ἑκάστης Ἑορτῆς.

Τό παρόν Συναξάριον, ἀνήκοντας, ὅπως ἐλέχθη, στόν Ὄρθρο τοῦ Ἁγίου καί Μεγάλου Σαββάτου, ἀφορᾷ στά γεγονότα πού ἐκτυλίσσονται λειτουργικῶς στήν ἱερά Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου (ἡ ὁποία κατά τό τυπικό τό ἐπικρατοῦν στόν κόσμο, τελεῖται τό βράδυ τῆς Μ. Παρασκευῆς). 

Συναξαριστικό ὑπόμνημα

Ἀπό ὅλες τίς ἡμέρες ὑπερέχουν οἱ ἅγιες Τεσσαρακοστές· ἀπό αὐτές δέ πάλι, αὐτή ἡ ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή· μεγαλύτερη δέ ἀπό αὐτή, εἶναι ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα· καί ἀπό τή Μεγάλη Ἑβδομάδα πάλι εἶναι μεγαλύτερο αὐτό τό μέγα καί Ἅγιο Σάββατο. Λέγεται δέ Μεγάλη Ἑβδομάδα, ὄχι ἐπειδή εἶναι μεγαλύτερες οἱ ἡμέρες αὐτές, ἤ οἱ ὧρες, ἀλλά διότι κατ’ αὐτήν διενεργήθηκαν τά μεγάλα καί ὑπερφυσικά θαύματα καί ἐξαίσια τοῦ Σωτῆρος μας ἔργα, καί ἰδιαιτέρως σήμερα.

Διότι, ὅπως στήν πρώτη δημιουργία τοῦ κόσμου, ὁ Θεός, ἀφοῦ εἶχε ἐπιτελέσει κάθε ἔργο καί - τελευταῖο καί κυριότερο - ἀφοῦ εἶχε πλάσει τόν ἄνθρωπο κατά τήν ἕκτη ἡμέρα, κατέπαυσε κατά τήν ἑβδόμη ἀπό ὅλα τά ἔργα Του, καί τήν ἁγίασε, ὀνομάζοντάς την Σάββατο, τό ὁποῖο ἑρμηνεύεται βέβαια κατάπαυση· ἔτσι καί στά ἔργα τοῦ νοητοῦ κόσμου, ἀφοῦ ἐπιτέλεσε τά πάντα μέ ἄριστο τρόπο, καί ἀφοῦ κατά τήν ἕκτη ἡμέρα ἀνέπλασε πάλι τόν ἄνθρωπο πού εἶχε φθαρεῖ, καί τόν ἀνεκαίνισε μέσῳ τοῦ ζωηφόρου Σταυροῦ καί τοῦ θανάτου, πάλι κατά τήν παροῦσα ἑβδόμη ἡμέρα κατέπαυσε, μέ τελειωτική κατάπαυση τῶν ἔργων, ἔχοντας κοιμηθεῖ τόν ζωοποιό καί σωτήριο Ὕπνο. Κατέβη λοιπόν ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ μαζί μέ τό Σῶμα στόν Τάφο· κατεβαίνει δέ καί στόν ᾋδη μέ τήν ἀμόλυντη καί θεία Ψυχή Του, ἡ ὁποία ἀποχωρίσθηκε ἀπό τό Σῶμα λόγῳ τοῦ θανάτου· τήν ὁποία Ψυχή καί παρέθεσε στά χέρια τοῦ Θεοῦ Πατρός, στόν Ὁποῖο προσέφερε - χωρίς νά τό ἔχει Ἐκεῖνος ζητήσει – καί τό Αἷμα Του, πού ἔγινε δικό μας λύτρο· διότι ἡ Ψυχή τοῦ Κυρίου δέν παρέμεινε καί αὐτή κατεχόμενη στόν ᾋδη, ὅπως τῶν ἄλλων Ἁγίων οἱ ψυχές. Διότι πῶς ἦταναὐτό δυνατόν, ἀφοῦ δέν ἔφερε ἐπάνω Της τίποτε ἀπό τήν προγονική κατάρα, ὅπωςεἶχε γίνει μέ ἐκεῖνες; Ἀλλά οὔτε καί τό Αἷμα Του, μέ τό ὁποῖο ἀγορασθήκαμε, τό ἔλαβε ὁ ἐχθρός μας ὁ Διάβολος, ἀκόμη καί ἄν αὐτός μᾶς κατεῖχε. Διότι πῶς θά ἦταν αὐτό δυνατόν, παρά μόνον ἄν θά μποροῦσε νά τό λάβει ἀπό τόν Θεό, ἀλλά καί παρά μόνον ἄν τόν ἴδιο τόν Θεό θά μποροῦσε νά λάβει ὁ λῃστής Διάβολος; Ὅμως σωματικά οἴκησε στόν τάφο ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, ἀλλά καί μαζί μέ τήν Θεότητα, ἡ ὁποία εἶχε ἑνωθεῖ τελείως μέ τή Σάρκα Του. Ἦταν δέ ὁ Κύριος καί μαζί μέ τόν Λῃστή στόν Παράδεισο, ἦταν καί στόν ᾋδη, ὅπως εἰπώθηκε, μαζί μέ τή θεωμένη Ψυχή Του· ὑπερφυσικά δέ εὑρισκόταν σύνθρονος μαζί καί μέ τόν Πατέρα καί τό ἍγιονΠνεῦμα, ἐπειδή εἶναι Θεός ἀπερίγραπτος. Καί ἦταν πανταχοῦ παρών, δίχως ἡ Θεότητα νά παθαίνει τίποτε στόν Τάφο, ὅπως δέν ἔπαθε οὔτε καί στόν Σταυρό· καί τό μέν Σῶμα τοῦ Κυρίου ὑπέστη φθορά, ἡ ὁποία εἶναι ὁ χωρισμός ψυχῆς καί σώματος, ὅμως καθόλου δέν ὑπέστη διαφθορά, δηλαδή διάλυση τῆς σάρκας καί τέλειο ἀφανισμό τῶν μελῶν. Ἀλλά ὁ μέν Ἰωσήφ, ἀφοῦ κατεβίβασε τό Ἅγιο Σῶμα τοῦ Κυρίου, τό θάπτει μέσα σέ καινούργιο Μνῆμα καί πλησίον στούς Ἰουδαίους, σέ ἕνα κῆπο, τοποθετώντας ἕνα πολύ μεγάλο λίθο στήν εἴσοδο τοῦ Μνήματος. Καί οἱ Ἰουδαῖοι βέβαια, ἀφοῦ ἦλθαν στόν Πιλᾶτο τήν Παρασκευή, τοῦ λέγουν· κύριε, θυμηθήκαμε, ὅτι ὁ πλάνος ἐκεῖνος εἶπε, ὅταν ζοῦσε, ὅτι «μετά ἀπό τρεῖς ἡμέρες θά ἀναστηθῶ». Μᾶς φαίνεται λοιπόν ὅτι εἶναι καλό γιά τήν ἐξουσία σου, νά διατάξεις στρατιῶτες νά προστατεύσουν τόν Τάφο.

 Ἄν εἶναι, λοιπόν, πλάνος, τότε γιατί φροντίζετε γιά τά λόγια πού εἶπε ὄταν ζοῦσε;Ἀφοῦ ὁμολογουμένως ἀπέθανε! Καί πότε εἶπε, ὅτι «θά ἀναστηθῶ»; Ἴσως αὐτό τό συμπέραιναν ἀπό τό παράδειγμα τοῦ Ἰωνᾶ. Ὁπωσδήποτε, ἀγνώμονες, ἄν προστατευθεῖ ὁ Τάφος, δέν θά κλαπεῖ ὁ Χριστός. Ὤ, πῶς δέν καταλάβαιναν οἱ ἀγνώμονες, ὅτι ὅσα ἔκαναν, τά ἐφάρμοζαν κατά τοῦ ἑαυτοῦ τους. Ἀφοῦ λοιπόν ὁ Πιλᾶτος ἔδωσε ἐντολή, αὐτοί μαζί μέ ἕνα στρατιωτικό τάγμα ἀσφάλισαν τόν Τάφο μέ ἐπακριβῆ σφραγίδα. Καί αὐτό οἰκονομήθηκε, ὥστε νά μή συκοφαντηθεῖ ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου, ἄν δηλαδή θά ἦταν ξένη ἡ φρουρά καί ἡ σφραγίδα. Ἀλλά ὁ ᾋδης ἤδηἀπό τώρα στριφογυρίζει καί ὑποφέρει ἀπό ναυτία, καθώς αἰσθάνεται περισσότερο ἄκαμπτη τή δύναμη τοῦ Θεοῦ· καί ἐκείνους, λοιπόν, τούς ὁποίους ἀπό τήν ἀρχή τῆς ἱστορίας τούς παρέδιδε ὁ ᾋδης στήν γαστέρα του, κάνοντάς τους βορά, μετά ἀπό λίγο θά τούς ἐξέμεσει, ἐπειδή κατέπιε ἀδίκως τόν Χριστό, τόν συμπαγέστατο καί ἀκρογωνιαῖο Λίθο.

Εἰσαγωγή – μετάφραση: impantokratoros.gr