.jpg)
«Μακεδονικό» ἤ «Σκοπιανό» ζήτημα;
τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου
Στήν συζήτηση πού ἔγινε καί γίνεται αὐτόν τόν καιρό στήν Ἑλλάδα καί στά Σκόπια γιά τήν ἐπίλυση τοῦ θέματος τῆς ὀνομασίας τῆς «γείτονος χώρας», ὅπως ἔλεγαν οἱ περισσότεροι, ἐτέθησαν πολλά ζητήματα, τά ὁποῖα δέν εἶναι σκοπός τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ. Ἐτέθησαν, δηλαδή θέματα ἱστορικά, ἰδεολογικά, ἐθνικά, κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, κομματικά, ἐμπορικά κ.ἄ.
Δέν εἶναι πρόθεσή μου νά ἀσχοληθῶ μέ ὅλα αὐτά τά ζητήματα. Ἁπλῶς θέλω νά ἐνημερώσω τούς ἀναγνῶστες ὅτι ὑπηρέτησα ὡς Ἱεροκήρυξ στήν Ἱερά Μητρόπολη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας γιά 18 χρόνια (1969-1987), μαζί μέ τόν τότε Ἱεροκήρυκα π. Ἰωήλ Φραγκάκο καί σημερινό Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας, καί γνωρίζω πολλές πτυχές τοῦ σοβαροῦ καί εὐαίσθητου αὐτοῦ θέματος.
Ὁ μακαριστός Γέροντάς μου Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κυρός Καλλίνικος πέρασε μέσα ἀπό πολλές μαρτυρικές δοκιμασίες ἀπό τούς Σκοπιανούς καί φιλοσκοπιανούς, τούς «Σλαβομακεδόνες», ὅπως τούς ἔλεγαν τότε, οἱ ὁποῖες δοκιμασίες τόν ἐξαγίασαν κυριολεκτικά.
Ἀφήνω πρός τό παρόν αὐτό τό θέμα καί θά θίξω μόνον μερικά ἄλλα ζητήματα πού παρατήρησα κατά τήν πορεία τῶν συζητήσεων.
1. Ρωμανία καί Ἐθνικά Κράτη
Θά σημειωθοῦν μερικές ἱστορικές ἀπόψεις, ὅπως μᾶς τίς δίδαξε ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὕστερα ἀπό ἔρευνα πού ἔκανε στίς πηγές σχετικά μέ τήν Ρωμηοσύνη.
Οἱ Φράγκοι πού ἤθελαν νά διασπάσουν τήν Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία, μᾶς ἀποκάλεσαν ἀπό Ρωμαίους Γραικούς τόν 8ο αἰώνα καί ἀργότερα τόν 19ο αἰώνα διέσπασαν τά Βαλκάνια γιά τήν μή ἐπανασύσταση τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας (Βυζάντιο).
Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁ Μέγας Ἀθανάσιος τόν 4ο αἰώνα σέ ἐπιστολή του, ἀναφερόμενος στίς ἀποφάσεις τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, γράφει ὅτι συμφώνησε μέ αὐτές τίς ἀποφάσεις «πᾶσα ἡ οἰκουμένη», δηλαδή ἡ τότε Χριστιανική Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία, καί ὅσοι κατοικοῦν στίς Ἐπαρχίες της, ἤτοι «κατά τήν Δαλματίαν καί Δαρδανίαν καί Μακεδονίαν, Ἠπείρους τε καί Ἑλλάδα καί Κρήτην καί τάς ἄλλας νήσους, Σικελίαν τε καί Κύπρον καί Παμφυλίαν, Λυκίαν τε καί Ἰσαυρίαν καί πᾶσαν τε τήν Αἴγυπτον καί τοῖς Λιβίοις καί πλεῖστοι τῶν ἐν τῇ Ἀραβίᾳ ταύτην ἐπέγνωσαν».
Ἀπό ὅλες τίς ἱστορικές μαρτυρίες γνωρίζουμε ὅτι ἡ Κύπρος, ἡ Ἑλλάδα, ἡ Ἤπειρος, ἡ Θράκη, ὁλόκληρη ἡ Μακεδονία ἦταν Ἐπαρχίες (Θέματα) τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, ἀλλά εἶχαν Ὀρθόδοξη πίστη, ἀνῆκαν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, εἶχαν Ἑλληνική παράδοση καί πολιτισμό καί οἱ κάτοικοί τους ἦταν δίγλωσσοι.
Οἱ Τοῦρκοι μέχρι τόν 19ο αἰώνα ὀνόμαζαν Ρούμελη ὁλόκληρη τήν Μακεδονία, τήν Ἤπειρο, ὅλες τίς ἐκτάσεις ἀπό τό Βελιγράδι ὡς τήν Πελοπόννησο, δηλαδή ὅλο τό Εὐρωπαϊκό μέρος τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Ἑπομένως, μέχρι τόν 19ο αἰώνα ἐπικράτησε ἡ Ρωμηοσύνη μέ τήν ἑνιαία πίστη, τήν Ἑλληνορθόδοξη παράδοση (μουσική, ἁγιογραφία κλπ.), παρά τίς γλωσσικές διαφορές.
Ἐπειδή ὑπηρέτησα στήν Ἱερά Μητρόπολη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας καί διάβασα ὅλους τούς Κώδικες μέ τά Πρακτικά τῆς Δημογεροντίας τῶν Βοδενῶν, πού διασώζονται στό παλαιό Ἀρχεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, βρῆκα ὅτι στήν Μητρόπολη Βοδενῶν (Ἐδέσσης) μέ τήν Ὀρθόδοξη παράδοση καί τήν Ἑλληνική αὐτοσυνειδησία της ὑπαγόταν καί ἡ Γευγελῆ, καί μάλιστα ὁ τότε Μητροπολίτης, κατά τήν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας, ἄφησε τήν ἕδρα του καί πῆγε νά ἑορτάση τό Πάσχα ἐκεῖ, προφανῶς γιατί ὑπῆρχε ἀνάγκη.
Ἐπίσης, διάβαζα γιά τήν ἡρωική δράση καί στάση τῶν Ἐπισκόπων, τῶν Δημογερόντων καί τῶν κατοίκων τῆς περιοχῆς νά ἀνήκουν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί ἀντιδροῦσαν μέ ὅλες τίς δυνάμεις τους σέ ὅλες τίς ἐθνικιστικές προπαγάνδες.
Ἡ διάσπαση τῆς Ρωμηοσύνης τῶν Βαλκανίων σέ Κράτη καί τῆς Μακεδονίας ἔγινε τόν 19ο καί 20ό αἰώνα κάτω ἀπό τήν ἐπίδραση τοῦ δυτικοῦ διαφωτισμοῦ καί τῆς πολιτικῆς τῶν δυτικῶν δυνάμεων, τῆς Ρωσίας καί τῆς Σερβίας, καί ἀντέδρασε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, μέ τήν Σύνοδο τοῦ 1872, πού ἀποφάσισε ἐναντίον τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ.
Ὁπότε, εἶναι φανερόν ὅτι ὅλοι οἱ ἄλλοι λαοί γράφουν τήν ἱστορία τους μέ ἱστορική ἀκρίβεια καί ἐμεῖς δυστυχῶς ὑποχρεωνόμαστε νά τήν περιγράψουμε μέ ψευδῆ ὀνόματα. Αὐτό εἶναι τό μεγάλο πρόβλημα τῶν ἡμερῶν μας.
2. Ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας
Τό θέμα αὐτό, ἐκτός ἀπό ἱστορικό, εἶναι καί πολιτικό. Γιά μένα συνιστᾶ ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας καί ἔλλειμμα πολιτικῆς διαχειρίσεως ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἡ ὑπεύθυνη Κυβέρνηση ἀντιμετώπισε τό θέμα αὐτό.
Νά θυμίσω ὅτι τό 1992 χαράχθηκε ἡ ἐθνική γραμμή ἀντιμετώπισης τοῦ θέματος, ὕστερα δύο Συμβούλια Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν ὑπό τόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας. Ἀκόμη καί τό 2008 καθορίσθηκαν «οἱ κόκκινες γραμμές» γιά τό θέμα αὐτό ἀπό τήν τότε Κυβέρνηση καί τήν ἀξιωματική ἀντιπολίτευση, ἡ σύνθετη ὀνομασία μέ γεωγραφικό προσδιορισμό ἔναντι ὅλων, παρά τίς ὀξύτατες πολιτικές διαφωνίες πού εἶχαν μεταξύ τους σέ ἄλλα ἐσωτερικά ζητήματα.
Ὅμως, στήν παροῦσα φάση, οἱ διπλωματικές συζητήσεις γίνονταν ἐν ἀγνοία τῶν ἄλλων Κομμάτων, καί μάλιστα βρίσκονταν σέ κατάσταση ἔντονης ἀντιπαράθεσης πού δέν δημιουργοῦσαν τό μίνιμουμ ἐθνικῆς συναίνεσης. Ἐπίσης, δέν ὑπῆρχε ἑνιαία κυβερνητική γραμμή, δέν συζητήθηκε τό θέμα στήν Κοινοβουλευτική ὁμάδα τῆς Κυβερνητικῆς παράταξης. Οὔτε συζητήθηκε στήν Βουλή, παρά μόνον ἐμμέσως ὕστερα ἀπό πρόταση δυσπιστίας ἐναντίον τῆς Κυβερνήσεως. Δέν ἔγινε κάποιο δημοψήφισμα γιά νά ἀκουσθῆ ἡ γνώμη τοῦ λαοῦ κλπ. Ἀγνοήθηκαν δέ καί οἱ διαμαρτυρίες τοῦ λαοῦ μέ τίς μεγάλες κινητοποιήσεις. Ἀντίθετα, ὅλα αὐτά προβλέφθησαν νά γίνουν στό γειτονικό Κράτος καί ὕστερα νά ἀποφασίση ἡ Ἑλλάδα.
Αὐτό εἶναι ἀπρεπές, ἐκτός καί ἄν οἱ ὑπεύθυνοι διαχειριστές ἐκ μέρους τῆς Πατρίδας μας ἐνήργησαν κατά τέτοιο τρόπο ὥστε καί οἱ ἔξωθεν ἐνδιαφερόμενες δυνάμεις νά ἱκανοποιηθοῦν καί τό Κράτος τῆς «Βορείου Μακεδονίας» νά στηριχθῆ γιά νά μή διαλυθῆ, καί νά ψηφίση τελικά τήν συμφωνία ἡ ἑπόμενη Ἑλληνική Κυβέρνηση ἤ νά τήν καταψηφίση, ἄν ἐν τῷ μεταξύ οἱ Σκοπιανοί δέν τηρήσουν ὅλα τά σημεῖα τῆς συμφωνίας αὐτῆς.
Ἐν πάσῃ περιπτώσει τό νά μή ὑπάρχη συνεννόηση τῶν Πολιτικῶν Κομμάτων στά Ἐθνικά θέματα, ἄν καί ὑπῆρχαν οἱ δυνατότητες καί οἱ δεσμεύσεις νά τεθοῦν οἱ «κόκκινες γραμμές», καί ἀντίθετα νά ἀντιμετωπίζονται μικροκομματικά, τό νά μή λαμβάνεται ἡ γνώμη τοῦ λαοῦ, εἶναι, κατά τήν ἄποψή μου, ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας καί πολιτικοῦ διαλόγου.
3. Ἡ «Βόρεια» καί ἡ «Νότια» Μακεδονία
Τελικά ἐπελέγη νά ὀνομασθῆ ἡ «πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία τῆς Μακεδονίας» σέ «Βόρεια Μακεδονία». Θεωρήθηκε ὅτι αὐτή εἶναι ἡ καλύτερη λύση καί γιά τήν Ἑλλάδα.
Ὅμως, ὁ ὅρος «Βόρεια Μακεδονία» συνειρμικά ὁδηγεῖ τήν σκέψη στήν «Νότια Μακεδονία», ἀφοῦ δέν ὑπάρχει προσδιορισμός Βόρεια ἄν δέν ὑπάρξη Νότια. Ἐπίσης, τό Βόρειο καί τό Νότιο παραπέμπει σέ ἕνα ἑνιαῖο λαό μέ κοινή γλώσσα, κοινή παράδοση, ἑνιαῖο πολιτισμό, ὅπως Βόρεια καί Νότια Κορέα, παρά τό ὅτι εἶναι χωρισμένα Κράτη. Στήν Πατρίδα μας γίνεται λόγος γιά Βόρεια Ἑλλάδα καί Νότια Ἑλλάδα, Βόρεια Πελοπόννησο καί Νότια Πελοπόννησο κλπ. καί ὄχι Βόρεια καί Νότια Μακεδονία.
Τελικά, ἀφοῦ προσδιορίσθηκε ἡ «Βόρεια Μακεδονία», ποιά εἶναι ἡ «Νότια Μακεδονία» καί ποιά εἶναι ἡ σχέση μεταξύ τῆς «Βόρειας Μακεδονίας» τῶν Σκοπίων καί τῆς Μακεδονίας πού ἀνήκει στήν Ἑλλάδα; Ἐφ’ ὅσον μέ τήν συμφωνία αὐτή ὑπάρχει «Βόρεια Μακεδονία», τότε πῶς μπορεῖ νά διευκρινισθῆ γιά τό ποιά περιοχή τῆς Ἑλλάδος θά χαρακτηρισθῆ ὡς «Νότια Μακεδονία» καί ποιά θά εἶναι ἡ σχέση μεταξύ τους;
Νομίζω ὅτι καί ὁ ὅρος «Βόρεια Μακεδονία» μέ τήν νοούμενη καί μή χαρακτηριζόμενη, πρός τό παρόν, «Νότια Μακεδονία» ὑπονοεῖ τούς ἰσχυρισμούς τῶν Σκοπιανῶν, πού τούς ἄκουγα πολλά χρόνια πρίν ἀπό τούς «Σλαβομακεδόνες», ὅτι οἱ Ἕλληνες κατέκτησαν τήν Μακεδονία καί ὑποδούλωσαν τούς «Μακεδόνες», οἱ ὁποῖοι πρέπει κάποτε νά ἀπελευθερωθοῦν!
Θυμᾶμαι, τήν δεκαετία τοῦ 1970 καί 1980, στήν Ἀριδαία Ἀλμωπίας μερικοί αὐτοχαρακτηριζόμενοι ὡς «Μακεδόνες» θεωροῦσαν ὅτι εἶναι ὑπόδουλοι στούς Ἕλληνες καί πολεμοῦσαν κάθε ἑλληνικό στοιχεῖο, καί μεταξύ αὐτῶν καί τόν Γέροντά μου Μητροπολίτη Καλλίνικο.
Τελικά, οἱ κάτοικοι τῆς Ἑλληνικῆς Μακεδονίας θά εἶναι «Νότιοι Μακεδόνες»; Καί ὅσοι δῆθεν «Σλαβομακεδόνες» κατοικοῦν στήν Ἑλληνική Μακεδονία, θά θεωροῦνται ὑπόδουλοι στούς Ἕλληνες; Ἤ ἀμφότεροι θά ἀγωνισθοῦν γιά νά ἑνώσουν τήν Βόρεια καί Νότια Μακεδονία σέ ἕνα «ἐλεύθερο Κράτος»;
Αὐτά εἶναι ζητήματα σοβαρά καί δέν μποροῦν νά ἀντιμετωπίζονται ἐπιπόλαια.
4. Κράτος, Ἐθνικότητα καί Ἰθαγένεια
Ἀπό ὅσους ἀσχολήθηκαν μέ τό θέμα αὐτό, ἄλλοι ὁμιλοῦσαν γιά «Μακεδονικό ζήτημα» καί ἄλλοι γιά «Σκοπιανό ζήτημα». Αὐτή ἡ διαφορά δέν εἶναι λεκτική, ἀλλά ἐννοιολογικά σημαντική.
Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι: Τί προσπαθοῦσαν νά κάνουν ἐπιχειρηματολογώντας; Νά ἀπαντήσουν στό τί σημαίνει ὁ ὅρος Μακεδονία καί Μακεδόνες ἤ στό τί εἶναι οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς τῶν Σκοπίων; Τελικά, εἶναι ἀπό πλευρᾶς ἱστορίας ὑπαρξιακό θέμα τῶν Μακεδόνων ἤ τῶν Σκοπιανῶν; Ποιοί τέλος πάντων ἔχουν πρόβλημα ἐθνικό καί πρέπει νά τό ἐπιβεβαιώσουν ἤ νά τό ἀπορρίψουν;
Τό ὅτι ἡ πλειοψηφία τῶν Σκοπιανῶν πανηγύρισε ὅτι ἡ Ἑλλάδα τούς ἔδωσε τήν «μακεδονική γλώσσα» καί τήν «μακεδονική ἐθνότητα», καί οἱ ὑπεύθυνοι τῆς ἑλληνικῆς πολιτείας ἔλεγαν ὅτι δέν δώσαμε ἐθνικότητα, ἀλλά ἰθαγένεια, δείχνει ὅτι εἶναι θέμα ὑπαρξιακό. Φαίνεται ὅτι ὑπάρχει σύγχυση μεταξύ ἐθνικότητας καί ἰθαγένειας-ὑπηκοότητας.
Ὅπως ἔχει παρατηρήσει ὁ Δημήτριος Γάτης, ἐνῶ στήν ἀγγλική ἔκδοση τοῦ κειμένου τῆς συμφωνίας τό «Nationality Macedonia», πού ἀντιστοιχεῖ μέ τό «Ἐθνικότητα Μακεδονική», ἐν τούτοις στήν ἑλληνική γλώσσα μεταφράσθηκε σέ «ἰθαγένεια Μακεδονική», πού ἀντιστοιχεῖ στόν ἀγγλικό ὅρο «Citizen/Citizenship». Ἔτσι στό ἀγγλικό κείμενο στό σημεῖο αὐτό γράφεται: «Nationality Macedonia/Citizen of Republic of North Macedonia», ἐνῶ στήν ἑλληνική μετάφραση γράφεται: «Ἰθαγένεια Μακεδονική/ Πολίτης τῆς Δημοκρατίας τῆς Βόρειας Μακεδονίας».
Ἔτσι, στήν συμφωνία αὐτή, πού ὑπεγράφη μεταξύ τῶν Ὑπουργῶν τῶν Ἐξωτερικῶν τῶν δύο Κρατῶν, ὑπάρχει μιά πρωτοτυπία, ὡς πρός τό ὄνομα τοῦ Κράτους καί τό ὄνομα τῶν πολιτῶν του.
Γιά τό θέμα αὐτό κάνει εὔστοχες παρατηρήσεις ὁ Ἄγγελος Συρίγος, ἀναπληρωτής καθηγητής Διεθνοῦς Δικαίου καί Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς στό Πάντειο Πανεπιστήμιο, σέ πρόσφατο ἄρθρο του (Καθημερινή 24 Ἰουνίου 2018) μέ τίτλο «Νοτιοαφρικανοί, Νοτιοσουδανοί, Μακεδόνες». Γράφει ὅτι ἡ ΠΓΔΜ θά εἶναι «τό πέμπτο Κράτος τοῦ ΟΗΕ μέ γεωγραφικό προσδιορισμό στό ὄνομά του». Τά ἄλλα τέσσερα Κράτη εἶναι ἡ Νότιος Ἀφρική, ἡ Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τό Ἀνατολικό Τιμόρ καί τό Νότιο Σουδάν.
Στά τέσσερα αὐτά Κράτη «τό ὄνομα τοῦ Κράτους ταυτίζεται μέ τό ὄνομα τῶν πολιτῶν τῆς Χώρας», δηλαδή γράφεται: «ὁ λαός τῆς Νότιας Ἀφρικῆς», «ὁ Κεντροαφρικανικός λαός», «ὁ λαός τοῦ Νοτίου Σουδάν», «ὁ λαός τοῦ Ἀνατολικοῦ Τιμόρ». Ἀντίθετα, μέ τήν συμφωνία τῶν δύο Ὑπουργῶν Ἐξωτερικῶν, ἐνῶ ἡ ΠΓΔΜ «θά ὀνομάζεται Βόρεια Μακεδονία», «οἱ κάτοικοί της δέν θά λέγονται "Βορειομακεδόνες", ἀλλά "Μακεδόνες" μέ παῦλα "πολίτες τῆς Βόρειας Μακεδονίας"». Καί φυσικά θά ἐπικρατήση τό πρῶτο. Ἔτσι, θά εἶναι τό μόνο Κράτος στόν ΟΗΕ μέ αὐτήν τήν διαφοροποίηση μεταξύ ὀνόματος τοῦ Κράτους καί ὀνόματος τῶν πολιτῶν του.
Στό ἐπιχείρημα μερικῶν ὅτι ὑπάρχει τό δικαίωμα τοῦ αὐτοπροσδιορισμοῦ κάθε λαοῦ, στό ὁποῖο δέν μποροῦμε νά παρέμβουμε, ὁ καθηγητής παρατηρεῖ ὅτι «τό ὄνομα τῶν πολιτῶν τοῦ Κράτους, –ἡ ἰθαγένεια/ὑπηκοότητα– δέν ἀποτελεῖ δικαίωμα αὐτοπροσδιορισμοῦ. Εἶναι ὁ νομικός δεσμός μέ τό Κράτος». Αὐτό σημαίνει ὅτι ἀφοῦ ἐπελέγη νά ὀνομασθῆ τό γειτονικό Κράτος «Βόρεια Μακεδονία», ἡ ἰθαγένεια-ὑπηκοότητα θά ἔπρεπε νά χαρακτηρίζεται ὡς «Βορειομακεδονική», πού δείχνει τήν σχέση τοῦ πολίτη μέ τό Κράτος καί ὄχι νά ἔχη ἕνα ὄνομα πού προσδιορίζεται «βάσει τῆς εὐρύτερης γεωγραφικῆς περιφέρειας, στήν ὁποία κατοικεῖ».
Μάλιστα χρησιμοποιεῖ καί ἕνα ἐπιχείρημα. «Οἱ ἐναπομείναντες Ἕλληνες τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἤ τῆς Ἴμβρου, ὅσο καί νά θέλουν νά αὐτοπροσδιορισθοῦν, Τοῦρκοι πολίτες θά εἶναι. Ἐκεῖ πού ὑπάρχει δικαίωμα αὐτοπροσδιορισμοῦ εἶναι ὡς πρός τήν ἐθνοτική τους ταυτότητα. Εἶναι Τοῦρκοι πολίτες ἑλληνικῆς καταγωγῆς (ἤ Ἕλληνες ὡς πρός τήν ἐθνότητα)».
5. Διαφωτισμός καί Ἀριστερά
Κατά τήν πρόσφατη συζήτηση πού ἔγινε γιά τό θέμα αὐτό, διατυπώθηκε ἡ ἄποψη ὅτι οἱ ἀριστεροί πολιτικοί εἶναι ἀπαλλαγμένοι ἀπό τόν ἐθνικισμό, τόν ὁποῖο φορτώνουν στούς ἀντιπάλους τους, καί γι’ αὐτό εἶναι ἐλεύθεροι, ἐπηρεασμένοι ἀπό τίς ἀρχές τοῦ διαφωτισμοῦ καί τοῦ ὑπερεθνικισμοῦ.
Τό θέμα εἶναι ὅτι ὁ διαφωτισμός συνδέεται μέ τόν ἐθνικισμό. Μέ τήν ἐμφάνιση τοῦ διαφωτισμοῦ στήν Εὐρώπη ἀφυπνίσθηκαν οἱ ἐθνικισμοί καί πραγματοποιήθηκε ἡ δημιουργία μικρῶν Κρατῶν γιά νά ἐλέγχονται οἱ καταστάσεις καί νά κυριαρχοῦν οἱ τοπικές παραδόσεις. Ἡ διάσπαση τῶν Βαλκανίων σέ πολλές ἐθνικότητες καί σέ πολλά μικρά Κράτη ἦταν ἀπόρροια τῶν ἰδεῶν τοῦ διαφωτισμοῦ.
Ὁ Μέγας Ναπολέων μέ τό ἐπιτελεῖο του, καί οἱ τότε Εὐρωπαϊκές δυνάμεις, ἐπηρεασμένες ἀπό τόν διαφωτισμό καί τόν ρομαντισμό θέλησαν νά διασπάσουν τήν πολυεθνική Ρωμανία, τήν δυναμική Ρωμηοσύνη, καθώς ἐπίσης ἔκαναν τά πάντα γιά νά ἀποτρέψουν στό μέλλον τήν ἀνασύσταση τῆς Χριστιανικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας (Βυζάντιο) μέ τήν ἑνότητα ὅλων τῶν λαοτήτων σέ μιά ἑνιαία Αὐτοκρατορία. Ἡ Χριστιανική Ρωμανία ἦταν διαιρεμένη σέ «θέματα» μέ ἑνότητα πολιτιστική, ἐκκλησιαστική, παρά τήν διαφορά τῶν γλωσσῶν, ἐνῶ οἱ ἀρχές τοῦ διαφωτισμοῦ τήν διέσπασαν.
Ὅμως, σπάνια ἀκούγονται τά σχετικά μέ τήν πολιτιστική ἑνότητα τῆς Χριστιανικῆς Ρωμανίας (Βυζάντιο), παρά τήν γλωσσική διαφορετικότητα, καθώς ἐπίσης σπάνια ἀκούγεται ὅτι ὁ διαφωτισμός χαρακτηρίζεται ἀπό τόν ἐθνικισμό καί δυστυχῶς οἱ ἀριστεροί θεωροῦνται δῆθεν τέκνα τοῦ διαφωτισμοῦ, καί παράλληλα εἶναι διεθνιστές.
Ὕστερα ἀπό τά ἀνωτέρω διερωτῶμαι: Τό θέμα αὐτό εἶναι «Μακεδονικό» ἤ «Σκοπιανό»; Ὑπάρχει «Βόρεια Μακεδονία» χωρίς «Νότια Μακεδονία»; Ὑπάρχει «Βόρεια ἐλεύθερη Μακεδονία» καί «Νότια ὑπόδουλη Μακεδονία»; Συνδέεται ὁ διαφωτισμός μέ τόν διεθνισμό ἤ συνδέεται ὁ διαφωτισμός μέ τόν νεοφιλελεύθερο ἐθνικισμό;
Μέσα στήν θλίψη τῶν ἡμερῶν αὐτῶν καί τήν ἀδράνεια πολλῶν ἤ τήν πενία ἑνός συγκροτημένου λόγου, παρέδωσα ὅλη τήν μέριμνά μου καί τήν ἐλπίδα μου στόν Θεό, τόν «ὑπερασπιστή» τῆς ζωῆς μας, τόν ἄρχοντα τῆς εἰρήνης, τόν Κύριο τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς.
Δέν εἶναι πρόθεσή μου νά ἀσχοληθῶ μέ ὅλα αὐτά τά ζητήματα. Ἁπλῶς θέλω νά ἐνημερώσω τούς ἀναγνῶστες ὅτι ὑπηρέτησα ὡς Ἱεροκήρυξ στήν Ἱερά Μητρόπολη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας γιά 18 χρόνια (1969-1987), μαζί μέ τόν τότε Ἱεροκήρυκα π. Ἰωήλ Φραγκάκο καί σημερινό Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας, καί γνωρίζω πολλές πτυχές τοῦ σοβαροῦ καί εὐαίσθητου αὐτοῦ θέματος.
Ὁ μακαριστός Γέροντάς μου Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κυρός Καλλίνικος πέρασε μέσα ἀπό πολλές μαρτυρικές δοκιμασίες ἀπό τούς Σκοπιανούς καί φιλοσκοπιανούς, τούς «Σλαβομακεδόνες», ὅπως τούς ἔλεγαν τότε, οἱ ὁποῖες δοκιμασίες τόν ἐξαγίασαν κυριολεκτικά.
Ἀφήνω πρός τό παρόν αὐτό τό θέμα καί θά θίξω μόνον μερικά ἄλλα ζητήματα πού παρατήρησα κατά τήν πορεία τῶν συζητήσεων.
1. Ρωμανία καί Ἐθνικά Κράτη
Θά σημειωθοῦν μερικές ἱστορικές ἀπόψεις, ὅπως μᾶς τίς δίδαξε ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὕστερα ἀπό ἔρευνα πού ἔκανε στίς πηγές σχετικά μέ τήν Ρωμηοσύνη.
Οἱ Φράγκοι πού ἤθελαν νά διασπάσουν τήν Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία, μᾶς ἀποκάλεσαν ἀπό Ρωμαίους Γραικούς τόν 8ο αἰώνα καί ἀργότερα τόν 19ο αἰώνα διέσπασαν τά Βαλκάνια γιά τήν μή ἐπανασύσταση τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας (Βυζάντιο).
Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁ Μέγας Ἀθανάσιος τόν 4ο αἰώνα σέ ἐπιστολή του, ἀναφερόμενος στίς ἀποφάσεις τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, γράφει ὅτι συμφώνησε μέ αὐτές τίς ἀποφάσεις «πᾶσα ἡ οἰκουμένη», δηλαδή ἡ τότε Χριστιανική Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία, καί ὅσοι κατοικοῦν στίς Ἐπαρχίες της, ἤτοι «κατά τήν Δαλματίαν καί Δαρδανίαν καί Μακεδονίαν, Ἠπείρους τε καί Ἑλλάδα καί Κρήτην καί τάς ἄλλας νήσους, Σικελίαν τε καί Κύπρον καί Παμφυλίαν, Λυκίαν τε καί Ἰσαυρίαν καί πᾶσαν τε τήν Αἴγυπτον καί τοῖς Λιβίοις καί πλεῖστοι τῶν ἐν τῇ Ἀραβίᾳ ταύτην ἐπέγνωσαν».
Ἀπό ὅλες τίς ἱστορικές μαρτυρίες γνωρίζουμε ὅτι ἡ Κύπρος, ἡ Ἑλλάδα, ἡ Ἤπειρος, ἡ Θράκη, ὁλόκληρη ἡ Μακεδονία ἦταν Ἐπαρχίες (Θέματα) τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, ἀλλά εἶχαν Ὀρθόδοξη πίστη, ἀνῆκαν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, εἶχαν Ἑλληνική παράδοση καί πολιτισμό καί οἱ κάτοικοί τους ἦταν δίγλωσσοι.
Οἱ Τοῦρκοι μέχρι τόν 19ο αἰώνα ὀνόμαζαν Ρούμελη ὁλόκληρη τήν Μακεδονία, τήν Ἤπειρο, ὅλες τίς ἐκτάσεις ἀπό τό Βελιγράδι ὡς τήν Πελοπόννησο, δηλαδή ὅλο τό Εὐρωπαϊκό μέρος τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Ἑπομένως, μέχρι τόν 19ο αἰώνα ἐπικράτησε ἡ Ρωμηοσύνη μέ τήν ἑνιαία πίστη, τήν Ἑλληνορθόδοξη παράδοση (μουσική, ἁγιογραφία κλπ.), παρά τίς γλωσσικές διαφορές.
Ἐπειδή ὑπηρέτησα στήν Ἱερά Μητρόπολη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας καί διάβασα ὅλους τούς Κώδικες μέ τά Πρακτικά τῆς Δημογεροντίας τῶν Βοδενῶν, πού διασώζονται στό παλαιό Ἀρχεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, βρῆκα ὅτι στήν Μητρόπολη Βοδενῶν (Ἐδέσσης) μέ τήν Ὀρθόδοξη παράδοση καί τήν Ἑλληνική αὐτοσυνειδησία της ὑπαγόταν καί ἡ Γευγελῆ, καί μάλιστα ὁ τότε Μητροπολίτης, κατά τήν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας, ἄφησε τήν ἕδρα του καί πῆγε νά ἑορτάση τό Πάσχα ἐκεῖ, προφανῶς γιατί ὑπῆρχε ἀνάγκη.
Ἐπίσης, διάβαζα γιά τήν ἡρωική δράση καί στάση τῶν Ἐπισκόπων, τῶν Δημογερόντων καί τῶν κατοίκων τῆς περιοχῆς νά ἀνήκουν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί ἀντιδροῦσαν μέ ὅλες τίς δυνάμεις τους σέ ὅλες τίς ἐθνικιστικές προπαγάνδες.
Ἡ διάσπαση τῆς Ρωμηοσύνης τῶν Βαλκανίων σέ Κράτη καί τῆς Μακεδονίας ἔγινε τόν 19ο καί 20ό αἰώνα κάτω ἀπό τήν ἐπίδραση τοῦ δυτικοῦ διαφωτισμοῦ καί τῆς πολιτικῆς τῶν δυτικῶν δυνάμεων, τῆς Ρωσίας καί τῆς Σερβίας, καί ἀντέδρασε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, μέ τήν Σύνοδο τοῦ 1872, πού ἀποφάσισε ἐναντίον τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ.
Ὁπότε, εἶναι φανερόν ὅτι ὅλοι οἱ ἄλλοι λαοί γράφουν τήν ἱστορία τους μέ ἱστορική ἀκρίβεια καί ἐμεῖς δυστυχῶς ὑποχρεωνόμαστε νά τήν περιγράψουμε μέ ψευδῆ ὀνόματα. Αὐτό εἶναι τό μεγάλο πρόβλημα τῶν ἡμερῶν μας.
2. Ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας
Τό θέμα αὐτό, ἐκτός ἀπό ἱστορικό, εἶναι καί πολιτικό. Γιά μένα συνιστᾶ ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας καί ἔλλειμμα πολιτικῆς διαχειρίσεως ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἡ ὑπεύθυνη Κυβέρνηση ἀντιμετώπισε τό θέμα αὐτό.
Νά θυμίσω ὅτι τό 1992 χαράχθηκε ἡ ἐθνική γραμμή ἀντιμετώπισης τοῦ θέματος, ὕστερα δύο Συμβούλια Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν ὑπό τόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας. Ἀκόμη καί τό 2008 καθορίσθηκαν «οἱ κόκκινες γραμμές» γιά τό θέμα αὐτό ἀπό τήν τότε Κυβέρνηση καί τήν ἀξιωματική ἀντιπολίτευση, ἡ σύνθετη ὀνομασία μέ γεωγραφικό προσδιορισμό ἔναντι ὅλων, παρά τίς ὀξύτατες πολιτικές διαφωνίες πού εἶχαν μεταξύ τους σέ ἄλλα ἐσωτερικά ζητήματα.
Ὅμως, στήν παροῦσα φάση, οἱ διπλωματικές συζητήσεις γίνονταν ἐν ἀγνοία τῶν ἄλλων Κομμάτων, καί μάλιστα βρίσκονταν σέ κατάσταση ἔντονης ἀντιπαράθεσης πού δέν δημιουργοῦσαν τό μίνιμουμ ἐθνικῆς συναίνεσης. Ἐπίσης, δέν ὑπῆρχε ἑνιαία κυβερνητική γραμμή, δέν συζητήθηκε τό θέμα στήν Κοινοβουλευτική ὁμάδα τῆς Κυβερνητικῆς παράταξης. Οὔτε συζητήθηκε στήν Βουλή, παρά μόνον ἐμμέσως ὕστερα ἀπό πρόταση δυσπιστίας ἐναντίον τῆς Κυβερνήσεως. Δέν ἔγινε κάποιο δημοψήφισμα γιά νά ἀκουσθῆ ἡ γνώμη τοῦ λαοῦ κλπ. Ἀγνοήθηκαν δέ καί οἱ διαμαρτυρίες τοῦ λαοῦ μέ τίς μεγάλες κινητοποιήσεις. Ἀντίθετα, ὅλα αὐτά προβλέφθησαν νά γίνουν στό γειτονικό Κράτος καί ὕστερα νά ἀποφασίση ἡ Ἑλλάδα.
Αὐτό εἶναι ἀπρεπές, ἐκτός καί ἄν οἱ ὑπεύθυνοι διαχειριστές ἐκ μέρους τῆς Πατρίδας μας ἐνήργησαν κατά τέτοιο τρόπο ὥστε καί οἱ ἔξωθεν ἐνδιαφερόμενες δυνάμεις νά ἱκανοποιηθοῦν καί τό Κράτος τῆς «Βορείου Μακεδονίας» νά στηριχθῆ γιά νά μή διαλυθῆ, καί νά ψηφίση τελικά τήν συμφωνία ἡ ἑπόμενη Ἑλληνική Κυβέρνηση ἤ νά τήν καταψηφίση, ἄν ἐν τῷ μεταξύ οἱ Σκοπιανοί δέν τηρήσουν ὅλα τά σημεῖα τῆς συμφωνίας αὐτῆς.
Ἐν πάσῃ περιπτώσει τό νά μή ὑπάρχη συνεννόηση τῶν Πολιτικῶν Κομμάτων στά Ἐθνικά θέματα, ἄν καί ὑπῆρχαν οἱ δυνατότητες καί οἱ δεσμεύσεις νά τεθοῦν οἱ «κόκκινες γραμμές», καί ἀντίθετα νά ἀντιμετωπίζονται μικροκομματικά, τό νά μή λαμβάνεται ἡ γνώμη τοῦ λαοῦ, εἶναι, κατά τήν ἄποψή μου, ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας καί πολιτικοῦ διαλόγου.
3. Ἡ «Βόρεια» καί ἡ «Νότια» Μακεδονία
Τελικά ἐπελέγη νά ὀνομασθῆ ἡ «πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία τῆς Μακεδονίας» σέ «Βόρεια Μακεδονία». Θεωρήθηκε ὅτι αὐτή εἶναι ἡ καλύτερη λύση καί γιά τήν Ἑλλάδα.
Ὅμως, ὁ ὅρος «Βόρεια Μακεδονία» συνειρμικά ὁδηγεῖ τήν σκέψη στήν «Νότια Μακεδονία», ἀφοῦ δέν ὑπάρχει προσδιορισμός Βόρεια ἄν δέν ὑπάρξη Νότια. Ἐπίσης, τό Βόρειο καί τό Νότιο παραπέμπει σέ ἕνα ἑνιαῖο λαό μέ κοινή γλώσσα, κοινή παράδοση, ἑνιαῖο πολιτισμό, ὅπως Βόρεια καί Νότια Κορέα, παρά τό ὅτι εἶναι χωρισμένα Κράτη. Στήν Πατρίδα μας γίνεται λόγος γιά Βόρεια Ἑλλάδα καί Νότια Ἑλλάδα, Βόρεια Πελοπόννησο καί Νότια Πελοπόννησο κλπ. καί ὄχι Βόρεια καί Νότια Μακεδονία.
Τελικά, ἀφοῦ προσδιορίσθηκε ἡ «Βόρεια Μακεδονία», ποιά εἶναι ἡ «Νότια Μακεδονία» καί ποιά εἶναι ἡ σχέση μεταξύ τῆς «Βόρειας Μακεδονίας» τῶν Σκοπίων καί τῆς Μακεδονίας πού ἀνήκει στήν Ἑλλάδα; Ἐφ’ ὅσον μέ τήν συμφωνία αὐτή ὑπάρχει «Βόρεια Μακεδονία», τότε πῶς μπορεῖ νά διευκρινισθῆ γιά τό ποιά περιοχή τῆς Ἑλλάδος θά χαρακτηρισθῆ ὡς «Νότια Μακεδονία» καί ποιά θά εἶναι ἡ σχέση μεταξύ τους;
Νομίζω ὅτι καί ὁ ὅρος «Βόρεια Μακεδονία» μέ τήν νοούμενη καί μή χαρακτηριζόμενη, πρός τό παρόν, «Νότια Μακεδονία» ὑπονοεῖ τούς ἰσχυρισμούς τῶν Σκοπιανῶν, πού τούς ἄκουγα πολλά χρόνια πρίν ἀπό τούς «Σλαβομακεδόνες», ὅτι οἱ Ἕλληνες κατέκτησαν τήν Μακεδονία καί ὑποδούλωσαν τούς «Μακεδόνες», οἱ ὁποῖοι πρέπει κάποτε νά ἀπελευθερωθοῦν!
Θυμᾶμαι, τήν δεκαετία τοῦ 1970 καί 1980, στήν Ἀριδαία Ἀλμωπίας μερικοί αὐτοχαρακτηριζόμενοι ὡς «Μακεδόνες» θεωροῦσαν ὅτι εἶναι ὑπόδουλοι στούς Ἕλληνες καί πολεμοῦσαν κάθε ἑλληνικό στοιχεῖο, καί μεταξύ αὐτῶν καί τόν Γέροντά μου Μητροπολίτη Καλλίνικο.
Τελικά, οἱ κάτοικοι τῆς Ἑλληνικῆς Μακεδονίας θά εἶναι «Νότιοι Μακεδόνες»; Καί ὅσοι δῆθεν «Σλαβομακεδόνες» κατοικοῦν στήν Ἑλληνική Μακεδονία, θά θεωροῦνται ὑπόδουλοι στούς Ἕλληνες; Ἤ ἀμφότεροι θά ἀγωνισθοῦν γιά νά ἑνώσουν τήν Βόρεια καί Νότια Μακεδονία σέ ἕνα «ἐλεύθερο Κράτος»;
Αὐτά εἶναι ζητήματα σοβαρά καί δέν μποροῦν νά ἀντιμετωπίζονται ἐπιπόλαια.
4. Κράτος, Ἐθνικότητα καί Ἰθαγένεια
Ἀπό ὅσους ἀσχολήθηκαν μέ τό θέμα αὐτό, ἄλλοι ὁμιλοῦσαν γιά «Μακεδονικό ζήτημα» καί ἄλλοι γιά «Σκοπιανό ζήτημα». Αὐτή ἡ διαφορά δέν εἶναι λεκτική, ἀλλά ἐννοιολογικά σημαντική.
Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι: Τί προσπαθοῦσαν νά κάνουν ἐπιχειρηματολογώντας; Νά ἀπαντήσουν στό τί σημαίνει ὁ ὅρος Μακεδονία καί Μακεδόνες ἤ στό τί εἶναι οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς τῶν Σκοπίων; Τελικά, εἶναι ἀπό πλευρᾶς ἱστορίας ὑπαρξιακό θέμα τῶν Μακεδόνων ἤ τῶν Σκοπιανῶν; Ποιοί τέλος πάντων ἔχουν πρόβλημα ἐθνικό καί πρέπει νά τό ἐπιβεβαιώσουν ἤ νά τό ἀπορρίψουν;
Τό ὅτι ἡ πλειοψηφία τῶν Σκοπιανῶν πανηγύρισε ὅτι ἡ Ἑλλάδα τούς ἔδωσε τήν «μακεδονική γλώσσα» καί τήν «μακεδονική ἐθνότητα», καί οἱ ὑπεύθυνοι τῆς ἑλληνικῆς πολιτείας ἔλεγαν ὅτι δέν δώσαμε ἐθνικότητα, ἀλλά ἰθαγένεια, δείχνει ὅτι εἶναι θέμα ὑπαρξιακό. Φαίνεται ὅτι ὑπάρχει σύγχυση μεταξύ ἐθνικότητας καί ἰθαγένειας-ὑπηκοότητας.
Ὅπως ἔχει παρατηρήσει ὁ Δημήτριος Γάτης, ἐνῶ στήν ἀγγλική ἔκδοση τοῦ κειμένου τῆς συμφωνίας τό «Nationality Macedonia», πού ἀντιστοιχεῖ μέ τό «Ἐθνικότητα Μακεδονική», ἐν τούτοις στήν ἑλληνική γλώσσα μεταφράσθηκε σέ «ἰθαγένεια Μακεδονική», πού ἀντιστοιχεῖ στόν ἀγγλικό ὅρο «Citizen/Citizenship». Ἔτσι στό ἀγγλικό κείμενο στό σημεῖο αὐτό γράφεται: «Nationality Macedonia/Citizen of Republic of North Macedonia», ἐνῶ στήν ἑλληνική μετάφραση γράφεται: «Ἰθαγένεια Μακεδονική/ Πολίτης τῆς Δημοκρατίας τῆς Βόρειας Μακεδονίας».
Ἔτσι, στήν συμφωνία αὐτή, πού ὑπεγράφη μεταξύ τῶν Ὑπουργῶν τῶν Ἐξωτερικῶν τῶν δύο Κρατῶν, ὑπάρχει μιά πρωτοτυπία, ὡς πρός τό ὄνομα τοῦ Κράτους καί τό ὄνομα τῶν πολιτῶν του.
Γιά τό θέμα αὐτό κάνει εὔστοχες παρατηρήσεις ὁ Ἄγγελος Συρίγος, ἀναπληρωτής καθηγητής Διεθνοῦς Δικαίου καί Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς στό Πάντειο Πανεπιστήμιο, σέ πρόσφατο ἄρθρο του (Καθημερινή 24 Ἰουνίου 2018) μέ τίτλο «Νοτιοαφρικανοί, Νοτιοσουδανοί, Μακεδόνες». Γράφει ὅτι ἡ ΠΓΔΜ θά εἶναι «τό πέμπτο Κράτος τοῦ ΟΗΕ μέ γεωγραφικό προσδιορισμό στό ὄνομά του». Τά ἄλλα τέσσερα Κράτη εἶναι ἡ Νότιος Ἀφρική, ἡ Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τό Ἀνατολικό Τιμόρ καί τό Νότιο Σουδάν.
Στά τέσσερα αὐτά Κράτη «τό ὄνομα τοῦ Κράτους ταυτίζεται μέ τό ὄνομα τῶν πολιτῶν τῆς Χώρας», δηλαδή γράφεται: «ὁ λαός τῆς Νότιας Ἀφρικῆς», «ὁ Κεντροαφρικανικός λαός», «ὁ λαός τοῦ Νοτίου Σουδάν», «ὁ λαός τοῦ Ἀνατολικοῦ Τιμόρ». Ἀντίθετα, μέ τήν συμφωνία τῶν δύο Ὑπουργῶν Ἐξωτερικῶν, ἐνῶ ἡ ΠΓΔΜ «θά ὀνομάζεται Βόρεια Μακεδονία», «οἱ κάτοικοί της δέν θά λέγονται "Βορειομακεδόνες", ἀλλά "Μακεδόνες" μέ παῦλα "πολίτες τῆς Βόρειας Μακεδονίας"». Καί φυσικά θά ἐπικρατήση τό πρῶτο. Ἔτσι, θά εἶναι τό μόνο Κράτος στόν ΟΗΕ μέ αὐτήν τήν διαφοροποίηση μεταξύ ὀνόματος τοῦ Κράτους καί ὀνόματος τῶν πολιτῶν του.
Στό ἐπιχείρημα μερικῶν ὅτι ὑπάρχει τό δικαίωμα τοῦ αὐτοπροσδιορισμοῦ κάθε λαοῦ, στό ὁποῖο δέν μποροῦμε νά παρέμβουμε, ὁ καθηγητής παρατηρεῖ ὅτι «τό ὄνομα τῶν πολιτῶν τοῦ Κράτους, –ἡ ἰθαγένεια/ὑπηκοότητα– δέν ἀποτελεῖ δικαίωμα αὐτοπροσδιορισμοῦ. Εἶναι ὁ νομικός δεσμός μέ τό Κράτος». Αὐτό σημαίνει ὅτι ἀφοῦ ἐπελέγη νά ὀνομασθῆ τό γειτονικό Κράτος «Βόρεια Μακεδονία», ἡ ἰθαγένεια-ὑπηκοότητα θά ἔπρεπε νά χαρακτηρίζεται ὡς «Βορειομακεδονική», πού δείχνει τήν σχέση τοῦ πολίτη μέ τό Κράτος καί ὄχι νά ἔχη ἕνα ὄνομα πού προσδιορίζεται «βάσει τῆς εὐρύτερης γεωγραφικῆς περιφέρειας, στήν ὁποία κατοικεῖ».
Μάλιστα χρησιμοποιεῖ καί ἕνα ἐπιχείρημα. «Οἱ ἐναπομείναντες Ἕλληνες τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἤ τῆς Ἴμβρου, ὅσο καί νά θέλουν νά αὐτοπροσδιορισθοῦν, Τοῦρκοι πολίτες θά εἶναι. Ἐκεῖ πού ὑπάρχει δικαίωμα αὐτοπροσδιορισμοῦ εἶναι ὡς πρός τήν ἐθνοτική τους ταυτότητα. Εἶναι Τοῦρκοι πολίτες ἑλληνικῆς καταγωγῆς (ἤ Ἕλληνες ὡς πρός τήν ἐθνότητα)».
5. Διαφωτισμός καί Ἀριστερά
Κατά τήν πρόσφατη συζήτηση πού ἔγινε γιά τό θέμα αὐτό, διατυπώθηκε ἡ ἄποψη ὅτι οἱ ἀριστεροί πολιτικοί εἶναι ἀπαλλαγμένοι ἀπό τόν ἐθνικισμό, τόν ὁποῖο φορτώνουν στούς ἀντιπάλους τους, καί γι’ αὐτό εἶναι ἐλεύθεροι, ἐπηρεασμένοι ἀπό τίς ἀρχές τοῦ διαφωτισμοῦ καί τοῦ ὑπερεθνικισμοῦ.
Τό θέμα εἶναι ὅτι ὁ διαφωτισμός συνδέεται μέ τόν ἐθνικισμό. Μέ τήν ἐμφάνιση τοῦ διαφωτισμοῦ στήν Εὐρώπη ἀφυπνίσθηκαν οἱ ἐθνικισμοί καί πραγματοποιήθηκε ἡ δημιουργία μικρῶν Κρατῶν γιά νά ἐλέγχονται οἱ καταστάσεις καί νά κυριαρχοῦν οἱ τοπικές παραδόσεις. Ἡ διάσπαση τῶν Βαλκανίων σέ πολλές ἐθνικότητες καί σέ πολλά μικρά Κράτη ἦταν ἀπόρροια τῶν ἰδεῶν τοῦ διαφωτισμοῦ.
Ὁ Μέγας Ναπολέων μέ τό ἐπιτελεῖο του, καί οἱ τότε Εὐρωπαϊκές δυνάμεις, ἐπηρεασμένες ἀπό τόν διαφωτισμό καί τόν ρομαντισμό θέλησαν νά διασπάσουν τήν πολυεθνική Ρωμανία, τήν δυναμική Ρωμηοσύνη, καθώς ἐπίσης ἔκαναν τά πάντα γιά νά ἀποτρέψουν στό μέλλον τήν ἀνασύσταση τῆς Χριστιανικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας (Βυζάντιο) μέ τήν ἑνότητα ὅλων τῶν λαοτήτων σέ μιά ἑνιαία Αὐτοκρατορία. Ἡ Χριστιανική Ρωμανία ἦταν διαιρεμένη σέ «θέματα» μέ ἑνότητα πολιτιστική, ἐκκλησιαστική, παρά τήν διαφορά τῶν γλωσσῶν, ἐνῶ οἱ ἀρχές τοῦ διαφωτισμοῦ τήν διέσπασαν.
Ὅμως, σπάνια ἀκούγονται τά σχετικά μέ τήν πολιτιστική ἑνότητα τῆς Χριστιανικῆς Ρωμανίας (Βυζάντιο), παρά τήν γλωσσική διαφορετικότητα, καθώς ἐπίσης σπάνια ἀκούγεται ὅτι ὁ διαφωτισμός χαρακτηρίζεται ἀπό τόν ἐθνικισμό καί δυστυχῶς οἱ ἀριστεροί θεωροῦνται δῆθεν τέκνα τοῦ διαφωτισμοῦ, καί παράλληλα εἶναι διεθνιστές.
Ὕστερα ἀπό τά ἀνωτέρω διερωτῶμαι: Τό θέμα αὐτό εἶναι «Μακεδονικό» ἤ «Σκοπιανό»; Ὑπάρχει «Βόρεια Μακεδονία» χωρίς «Νότια Μακεδονία»; Ὑπάρχει «Βόρεια ἐλεύθερη Μακεδονία» καί «Νότια ὑπόδουλη Μακεδονία»; Συνδέεται ὁ διαφωτισμός μέ τόν διεθνισμό ἤ συνδέεται ὁ διαφωτισμός μέ τόν νεοφιλελεύθερο ἐθνικισμό;
Μέσα στήν θλίψη τῶν ἡμερῶν αὐτῶν καί τήν ἀδράνεια πολλῶν ἤ τήν πενία ἑνός συγκροτημένου λόγου, παρέδωσα ὅλη τήν μέριμνά μου καί τήν ἐλπίδα μου στόν Θεό, τόν «ὑπερασπιστή» τῆς ζωῆς μας, τόν ἄρχοντα τῆς εἰρήνης, τόν Κύριο τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς.
Αναδημοσίευση από:
http://www.parembasis.gr/index.php/el/5332-2018-07-01a
http://www.parembasis.gr/index.php/el/5332-2018-07-01a
https://www.impantokratoros.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.