.jpg)
Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος – θεολόγος
Νὰ ἐλεήσουμε, γιὰ νὰ ἐλεηθοῦμε!
Συχνὴ εἶναι ἡ ἀναφορὰ τοῦ Ματθαίου στὸ θέμα τῆς οὐρανίου Βασιλείας, ὥστε τὸ Εὐαγγέλιό του ὀνομάζεται Εὐαγγέλιο τῆς Βασιλείας. Ὁ Κύριος προτρέπει τοὺς μαθητές Του, ἄρα καὶ ὅλους ἐμᾶς, νὰ ἐπιζητοῦμε πρῶτα ἀπ’ ὅλα τὴν «βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ» (Ματθ., στ’ 33). Ἐὰν ἡ ἐκζήτηση τῆς βασιλείας Του ἀποτελεῖ τὸ πρωταρχικό μας αἴτημα, τότε «ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν» (ὅ. π.). Ὅλα ὅσα χρειαζόμαστε καὶ ὁ Κύριος τὰ γνωρίζει πολὺ καλύτερα ἀπὸ ἐμᾶς, θὰ μᾶς τὰ δώση ἐπιπλέον, ὡς δῶρο-συμπλήρωμα στὴν πρωτεύουσα ἀνάγκη μας, ποὺ ὀφείλει νὰ εἶναι ἡ ἀπόκτηση τῆς βασιλείας Του.
Μιὰ τέτοια παραβολὴ γιὰ τὴν βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀκοῦμε στὴν Ἐκκλησία μας τὴν ΙΑ’ Κυριακὴ Ματθαίου, τὴν παραβολὴ τῶν μυρίων ταλάντων (Ματθ., ιη’ 23-35). Ἡ περικοπὴ κάνει λόγο γιὰ ἕναν βασιλέα, ὁ ὁποῖος θέλησε νὰ λογαριαστῆ («συνᾶραι λόγον») μὲ τοὺς δούλους του (ὅ.π. 23). Καθώς, λοιπόν, λογαριαζόταν μεταφέρθηκε μπροστά του («προσηνέχθη αὐτῷ») ἕνας ὀφειλέτης «μυρίων ταλάντων» (ὅ. π., 24). Ἐὰν ἀναλογιστοῦμε ὅτι ἕνα τάλαντο ἰσοδυναμεῖ μὲ 240 περίπου χρυσὲς λίρες, τότε μιλᾶμε γιὰ μιὰ ὀφειλὴ ὕψους 2,5 περίπου ἑκατομμυρίων λιρῶν.
Ὁ βασιλιὰς ζητάει ἀπὸ τὸν δοῦλο του νὰ πωλήση ὅλα του τα ὑπάρχοντα, «καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὰ τέκνα καὶ πάντα ὅσα εἶχε.» (ὅ. π., 26-27), προκειμένου νὰ ἀποπληρώση τὸ χρέος του. Δὲν πρέπει, καθόλου, νὰ μᾶς παραξενεύῃ μιὰ τέτοια ἀπαίτηση τοῦ κυρίου ἀπὸ τὸν δοῦλο του, διότι ἦταν ἀπολύτως νομότυπη, σύμφωνα μὲ τὸν ἑβραϊκὸ νόμο καὶ τὸ ῥωμαϊκὸ δίκαιο τῆς ἐποχῆς.
Μόλις ὁ ἀπελπισμένος δοῦλος ἐκλιπαρεῖ τὸν Κύριο νὰ τὸν ἐλεήση, διότι δὲν ἔχει νὰ ἀποδώση τὸ ὑπέρογκο αὐτὸ ποσό, ἐκεῖνος τοῦ χαρίζει ὄχι μόνον τὸ χρέος ἀλλὰ καὶ τὴν ἐλευθερία του. Ἀληθινὰ ἀρχοντικὴ ἡ στάση τοῦ βασιλέως αὐτοῦ!
Πίσω ἀπὸ τὸν φιλεύσπλαγχνο βασιλέα τῆς παραβολῆς οἱ Πατέρες βλέπουν τὸν φιλάνθρωπο ἐπουράνιο βασιλέα. Αὐτὸν παρακαλοῦμε καὶ ἐμεῖς καθημερινὰ στὴν προσευχή μας νὰ μᾶς χαρίσῃ τὶς ὀφειλές μας, -τὶς μυριάδες καθημερινὲς ἁμαρτίες μας-, ὑποσχόμενοι ὅτι θὰ κάνομε καὶ ἐμεῖς τὸ ἴδιο στοὺς ἀδελφούς μας: «...ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν».
Γιὰ νὰ δοῦμε, ὅμως! Ἐμεῖς εὐεργετοῦμε τὸν ἀδελφό μας, ὅπως κάνει ὁ Κύριος μὲ ἐμᾶς; Τὸν συγχωροῦμε γιὰ τὰ παραπτώματά του; Μακροθυμοῦμε, ἐνῶ ἐκεῖνος μᾶς ἀδικεῖ; Μήπως τὸν πνίγουμε γιὰ λίγα δηνάρια –τὰ ἑκατὸ ἀντιστοιχοῦν σὲ ποσὸ λιγότερο ἀπὸ ἕνα εὐρώ-, ὅπως ἔκανε καὶ ὁ εὐεργετημένος ἀπὸ τὸν Κύριο δοῦλος στὸν σύνδουλό του; («…καὶ κρατήσας αὐτόν ἔπνιγεν λέγων˙ ἀπόδος μοι, εἴ τι ὀφείλεις», Ματθ. ιη’ 28).
Ἀλήθεια, πόσο σκληρόκαρδοι γινόμαστε πρὸς τὸν χρεώστη ἀδελφό μας! Κυρίως, ὅμως, πόσο ἀγνώμονες γινόμαστε πρὸς τὸν εὐεργέτη Κύριό μας! Ἐνῶ Ἐκεῖνος διέγραψε, μὲ τὴν σταυρική του θυσία, ὁριστικὰ τὸ χρέος τῶν ἀναρίθμητων ἁμαρτιῶν μας καὶ μᾶς χάρισε διὰ παντὸς τὴν ἐλευθερία-σωτηρία μας, ἐμεῖς ἀποδεικνυόμαστε, τελικά, ἀνάξιοι τῆς ἀπέραντης εὐεργεσίας Του.
Ὑπάρχουν, ὅμως, καὶ εὐσυνείδητοι «δοῦλοι». Ἐκεῖνοι, βλέποντας τὴν συμπεριφορὰ τοῦ ἀγνώμονος δούλου, «λυποῦνται σφόδρα ... καὶ ἐλθόντες διεσάφησαν τῷ κυρίῳ ἑαυτῶν πάντα τὰ γενόμενα.» (ὅ. π. 31). Ὁ Κύριος, ὡς παντογνώστης ποὺ εἶναι, γνωρίζει ἀσφαλῶς τί ἔχει προηγηθῆ καὶ δὲν περιμένει νὰ τοῦ τὸ ποῦν, γιὰ νὰ λάβη τὰ μέτρα του. Εἶναι, ὅμως, σημαντικὸ ὅτι παρουσιάζεται καὶ αὐτὴ ἡ ὄψη τοῦ γεγονότος, ποὺ δείχνει ὅτι ὑπάρχουν καὶ ἄνθρωποι ποὺ ἀντιδροῦν στὴν ἀδικία, τὴν ἀποκαλύπτουν («διεσάφησαν») καὶ ζητοῦν τὴν ἀποκατάσταση τοῦ δικαίου.
Προτοῦ ὅμως ὁ Κύριος ἔλθη ὡς δίκαιος κριτὴς νὰ ἀποδώση δικαιοσύνη καὶ μάλιστα γιὰ χάρη ἐκείνων ποὺ τὸ ζητοῦν, ἔχει ἔλθει πρωτίστως ὡς παιδαγωγὸς καὶ ἔχει διδάξει μὲ τὸ παράδειγμά Του. Ἔδειξε ἐμπράκτως τὸ ἔλεός Του στὸν δοῦλο ποὺ Τοῦ τὸ ζήτησε, ὑποδεικνύοντάς του, ἔτσι, τί ὄφειλε νὰ κάνη ὁ ἴδιος στὸν σύνδουλό του. Ὅταν διαπιστώνη ὅτι ὁ εὐεργετηθεὶς δοῦλος γίνεται ἀνελεήμων καὶ ἄσπλαγχνος πρὸς τὸν σύνδουλό του, τότε, προτοῦ ἀποδώση δικαιοσύνη, ἀπευθύνει στόν «πονηρὸ δοῦλο» τὸ εὔλογο ἐρώτημα: «οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγὼ σὲ ἐλέησα;» (ὅ. π. 33).
Φαίνεται ὅμως ὅτι ὁ δοῦλος αὐτὸς ἦταν πράγματι πονηρὸς καὶ ἀμετανόητος, ὁπότε ὁ Κύριος στὴν συνέχεια, γιὰ νὰ μὴν σκανδαλίση καὶ τοὺς ἄλλους συνδούλους, ποὺ ἦταν δίκαιοι καὶ εὐσυνείδητοι καὶ ἀνέμεναν τὴν καταδίκη του, «ὀργισθεὶς παρέδωκεν αὐτὸν τοῖς βασανισταῖς ἕως οὗ ἀποδῶ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον αὐτῶ.» (ὅ. π. 34).
Δικαία ἡ ὀργή τοῦ Κυρίου καὶ ἡ κρίση του «ἀνέλεος παντὶ τῷ μὴ ποιήσαντι ἔλεος» (Ἰάκ., β’ 13). Ὅσο γιὰ τὸν πονηρὸ δοῦλο ποὺ ἔβαλε στὴν φυλακὴ τὸν σύνδουλό του «ἕως οὗ ἀποδῶ τὸ ὀφειλόμενον αὐτῶ» (Ματθ., ιη’ 30) -τὰ ἑκατό δηνάρια!- παραδίδεται τώρα στούς «βασανιστές», «ἕως οὗ ἀποδῶ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον αὐτῶ» (ὅ. π. 34), μέχρι νὰ ξεπληρώση ὅλες του τὶς ἁμαρτίες!
Εὔλογο καὶ τὸ συμπέρασμα ἀπὸ τὴν παραπάνω παραβολή: «Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν.» (ὅ. π. 35). Τελικά, δὲν μᾶς καταδικάζει ὁ Κύριος﮲ ἐκεῖνο ποὺ μᾶς καταδικάζει εἶναι ἀφ’ ἑνὸς ἡ ἔλλειψη ἀγάπης καὶ ἡ σκληροκαρδία πρὸς τὸν ἀδελφό μας, ἀφ’ ἑτέρου ἡ ἀγνωμοσύνη μας πρὸς τὸν Κύριο τοῦ ἐλέους. Ἐκεῖνος, μέσα ἀπὸ τὸ δικό Του σταυρικὸ παράδειγμα, μᾶς ζητάει νὰ συγχωροῦμε ὄχι τὰ μεγάλα ἁμαρτήματα -μακάρι νὰ τὸ κάναμε!- ἀλλὰ τὰ παραπτώματα τοῦ ἀδελφοῦ μας «ἀπὸ τῶν καρδιῶν ἡμῶν», μὲ ἱλαρότητα καὶ μὲ μακροθυμία.
«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται.» Ἐὰν ἐμεῖς γίνωμε ἐλεήμονες πρὸς τὸν κάθε ἐν Χριστῷ ἀδελφὸ καὶ σύνδουλό μας, τότε καὶ Ἐκεῖνος θὰ μᾶς χαρίση τὸ μέγα καὶ σωτήριο ἔλεός Του, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν! Γένοιτο!
